احکام مالی که انسان آن را پیدا می کند

احکام مالی که انسان آن را پیدا می کند

مسأله 2573. مال گمشده را اگر انسان پیدا می‎کند و از قسم حیوان نیست، اگر نشانه‎ای نداشته باشد که به واسطه آن، صاحبش معلوم شود، بنابر احتیاط لازم باید از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2574. اگر مالی پیدا کند که نشانه دارد و قیمت آن از 6/12 نخود نقره سکه‎دار کمتر است، چنان‌چه صاحب آن معلوم باشد، و انسان نداند راضی است یا نه، نمی‎تواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می‎تواند به قصد این که ملک خودش شود بردارد، و احتیاط واجب آن است که هر وقت صاحبش پیدا شد، اگر عین مال باقی است آن را به صاحبش رد کند، ولی اگر عین از بین رفته، دادن عوض لازم نیست.

مسأله 2575. هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانه‎ای دارد که به واسطه آن می‎تواند صاحبش را پیدا کند، اگر چه بداند صاحب آن کافری است که در امان مسلمانان است در صورتی که قیمت آن چیز به 6/12 نخود نقره سکه‎دار برسد باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در جاهایی که مردم اجتماع می‎کنند اعلان کند، و لازم نیست که هر روز اعلان کند، بلکه اگر تا یک سال طوری بگوید و اعلان کند که مردم بگویند اعلان می‎کند، کافی است.

مسأله 2576. اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، می‎تواند به کسی که اطمینان دارد بگوید که از طرف او اعلان نماید.

مسأله 2577. اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود، می‎تواند آن را برای خود بردارد، به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد عوض آن را به او بدهد، یا برای او نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد، ولی احتیاط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2578. اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنان‌چه در نگهداری آن کوتاهی نکرده، و تعدی یعنی زیاده‎روی هم ننموده ضامن نیست، ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، ضامن است.

مسأله 2579. کسی که مالی را پیدا کرده، اگر عمداً به دستوری که گفته شد اعلان نکند، گذشته از این که معصیت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2580. اگر بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولی او باید اعلان نماید.

مسأله 2581. اگر انسان در بین سالی که اعلان می‎کند، از پیداشدن صاحب مال ناامید شود، و بخواهد آن را صدقه بدهد اشکال ندارد.

مسأله 2582. اگر در بین سالی که اعلان می‎کند مال از بین برود، چنان‌چه در نگهداری آن کوتاهی کرده، یا تعدی یعنی زیاده‌روی کرده باشد، باید عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهی نکرده و زیاده‌روی هم ننموده، چیزی بر او واجب نیست.

مسأله 2583. اگر مالی را که نشانه دارد، و قیمت آن به 6/12 نخود نقره سکه‎دار می‎رسد، در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمی‎شود، می‎تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد؛ و چنان‌چه صاحبش پیدا شود، و به صدقه‌دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد، و ثواب صدقه‎ای که داده مال خود اوست.

مسأله 2584. اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود او است بردارد، و بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید تا یک سال اعلان نماید، و هم‌چنین است اگر مثلاً پای خود را به گمشده‎ای بزند، و آن را از جای خودش حرکت دهد.

مسأله 2585. باید موقع اعلان، جنس چیزی را که پیدا کرده معین نماید، بلکه به نحوی که در نظر عرف صدق تعریف کند، مثل این که بگوید: کتابی پیدا کرده‎ام یا لباسی؛ و اگر همین قدر بگوید: چیزی پیدا کرده‎ام؛ کافی نیست.

مسأله 2586. اگر کسی چیزی را پیدا کند، و دیگری بگوید: مال من است. در صورتی باید به او بدهد که نشانه‎های آن را بگوید، ولی لازم نیست نشانه‎هایی را که بیشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آن‌ها نیست بگوید.

مسأله 2587. اگر قیمت چیزی را که پیدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه‎دار برسد، چنان‌چه اعلان نکند و در مسجد، یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیز از بین برود، یا دیگری آن را بردارد، کسی که آن را پیدا کرده ضامن است.

مسأله 2588. هرگاه چیزی پیدا کند که اگر بماند فاسد می‎شود، باید قیمت آن را معین کند، یا برای خودش بردارد، و یا به دیگری بفروشد، و پولش را برای صاحبش نگهدارد؛ و احتیاط لازم آن است که این کار با اذن حاکم شرع، یا وکیل او باشد، و در هر دو صورت، وجوب اعلان تا یک سال ساقط نمی‎شود، و اگر تا یک سال صاحبش پیدا نشد، می‎تواند در ثمن تصرف کند و یا آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و هر وقت صاحب مال پیدا شود، باید عوض ثمن و یا قیمتی را که به عهده گرفته و مال را برای خود برداشته، به او رد کند؛ ولی اگر ثمن را صدقه داده باشد، و صاحب مال به صدقه راضی شود، چیزی بر او نیست.

مسأله 2589. اگر چیزی را که پیدا کرده، موقع وضوگرفتن و نمازخواندن همراه او باشد، در صورتی که قصدش این باشد که صاحب آن را پیدا کند، اشکال ندارد.

مسأله 2590. اگر کفش او را ببرند و کفش دیگری به جای آن بگذارند، چنان‌چه بداند کفشی که مانده مال کسی است که کفش او را برده، می‎تواند به جای کفش خودش بردارد، ولی اگر قیمت آن از کفش خودش بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد، و چنان‌چه از پیدا نشدن او ناامید شود، باید با اجازه حاکم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد کفشی که مانده مال کسی نیست که کفش او را برده، در صورتی که قیمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه‎دار کمتر باشد، می‎تواند برای خود بردارد، و اگر بیشتر باشد احتیاطاً تا یک سال اعلان کند، و بعد از یک سال، احتیاطاً از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2591. اگر مالی را که کمتر از 6/12 نخود نقره سکه‎دار ارزش دارد پیدا کند، و از آن صرف‎نظر نماید، و در مسجد یا جای دیگر بگذارد، چنان‌چه کسی آن را بردارد، برای او حلال است.

برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)