همراه با غدیر (بخش اول: عجز همگان از وصف امیرالمؤمنین علی علیه السلام)
در این مقاله از کلام حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره در مورد وصف والا و بی انتهای حضرت علی علیه السلام از دیدگاه پیامبر اکرم (ص) و بزرگان علم و ادب و مدح و ثنای مولای متقیان پرداخته شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
وَمَاذَا یقُولُ النَّاسُ فی مَدْحِ مَنْ أَتَتْ
مَدائِحُهُ الغَرّاءُ فـی مُحْکَـمِ الذِّکْرِ
کــتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست
که تر کنند سر انگشت و صفحه بشمارند
از آن شخصیت عظیم که بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله اشرف کلمات الهیه، اکبر آیات ربّانیه، ادلّ دلایل جامعه، اتمّ براهین ساطعه، وسایل کافیه و مظهر العجائب و معدن الغرائب است و مالک کلّ عظمت‌های انسان مافوق و برتر و خلیفه الله برحقّ است و دوستی او عنوان صحیفه مؤمن و علامت طهارت مولد است، اگر انسان، همه زبانهای گویا را در دهان داشته باشد و با هرکدام از آنها جاودانه مدح و ثنا بگوید، از حرف نخستین مدح او، بیشتر نخواهد گفت و زبان حالش این شعر خواهد بود:
ایـن شرح بینهایت کز وصف یار گفتند
حــرفی است از هزاران کاندر عبارت آمد
وصف علی علیه السلام از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله
در آن میدانی که پیامبر اعظم، عقل کل، خاتم رسل و هادی سبل، بر‌حسب احادیث معتبر و مشهور بین المسلمین، از آن حضرت، آن‌همه تمجیدات و تعریفات رسا و پر از معنا فرموده باشد و او را با حق و با قرآن، و حق و قرآن را با او و لازم الاتصال و غیر قابل افتراق دانسته باشد، و گاه فرموده باشد:
وَالَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ لَوْلَا أَنْ تَقُولَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی فِیک مَا قَالَتِ النَّصَارَى فِی ابْنِ مَرْیمَ لَقُلْتُ الْیوْمَ فِیک مَقَالاً لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیک لِلْبَرَکهِ.
و گاهی با زبان معجزْ بیان و حقیقت ترجمان، فرموده باشد:
وْ أَنَّ الْبَحْرَ مِدَادٌ وَالْغِیاضَ أَقْلَامٌ وَالْإِنْسَ کتَّابٌ وَالْجِنَّ حُسَّابٌ مَا أَحْصَوْا فَضَائِلَک یا أَبَا الْـحَسَنِ.
یا ارزش یکی از میدان‌های جهاد آن مجاهد فی سبیل الله را در راه اعلای کلمه الله و دفاع از حق، افضل از عبادت جنّ و انس و یا تمام امّت معرفی کرده باشد، دیگران در مدح و ثناوی آن حضرت چه میتوانند بگویند؟
همه در برابر آفتاب جهان‌تاب محمدی و دریای بیکران علم احمدی، چون ذرّه و قطره، بلکه از آن هم کمترند.
کلام بزرگان در مدح امیرالمؤمنین علیه السلام
حقیقت این است که با جملهها و کلماتی که حروف آنها از بیست و نه حرف بیشتر نیست، نمیتوان از بزرگ بنده خاص و مخلص خدا، که در آیات بسیاری از قرآن، خداوند متعال، خود او را وصف و مدح فرموده است، توصیف و ستایش کرد؛
وَإِنَّ قَمِیصاً خیطَ مِنْ نَسْجِ تِسْعَهٍ
وَعِشْـرینَ حَرْفاً عَنْ مَعالیهِ قَاصِرٌ
مدایح شایستهای که از آن امام عظیم، رهبر موحّدان، پیشوای مجاهدان، سرور زهّاد و دادگران و امیرمؤمنان شده، هرچه رسا و شیوا بوده، به ناحیه‌ای از نواحی عظمت آن حضرت اشارت دارد.
آن‌که در مجلس معاویه و به درخواست و اصرار او، امام را به این سخنان توصیف کرد:
کانَ و َاللهِ بَعِیدَ الـْمُدَى، شَدِیدَ الْقُوَى، یقُولُ فَصْلاً وَ یحْکمُ عَدْلاً، یتَفَجَّرُ الْعِلْمُ مِنْ جَوَانِبِهِ، وَ تَنْطِقُ الْحِکمَهُ مِنْ نَوَاحِیهِ، یسْتَوْحِشُ مِنَ الدُّنْیا وَ زَهْرَتِهَا، وَ یسْتَأْنِسُ بِاللَّیلِ وَ وَحْشَتِهِ، کانَ وَ اللهِ غَزِیرَ الْعَبْرَهِ، طَوِیلَ الْفِکرَهِ، یقَلِّبُ کفَّیهِ، وَ یخَاطِبُ نَفْسَهُ، و َینَاجِی رَبَّهُ، یعْجِبُهُ مِنَ اللِّبَاسِ مَا خَشِنَ، وَ مِنَ الطَّعَامِ مَا جَشِبَ، کانَ وَ اللّٰـهِ فِینَا کأَحَدِنَا
و آن‌که با این جمله کوتاه:
إِحْتِیاجُ الْکُلِّ إِلَیهِ وَاسْتِغْنائُهُ عَنِ الْکُلِّ دَلیلٌ عَلَى أَنَّهُ إِمَامُ الکُلِّ
او را ستود؛
و آن‌که در وصف کلامش میگفت:
کَلامُهُ دُونَ کَلامِ الْـخَالِقِ وَفَوْقَ کَلامِ الْمَخْلُوقینَ
و آن‌که میگفت:
لَوْلَا عَلِی لَهَلَک عُمَر
و «لَوْلَا سَیفُهُ لَمَا قَامَ عَمُودُ الإِسْلَامِ»
وآن‌که میگفت:
قُتِلَ فی مِحْرابِ عِبادَتِهِ لِشِدَّهِ عَدْلِهِ
و آن بانوی شجاع و بامعرفتی که او را در حضور معاویه به این دو شعر، مدح نمود:
صَلَّى الْإِلَهُ عَلَـى جِسْمٍ تَضَمَّنَهُ
قَبْــرٌ فَـأَصْبَحَ فیهِ الْعَدْلُ مَدْفوناً
قَدْ حَالَفَ الْحَقُّ لَا یبْغِی بِهِ بَدَلاً
فَـصارَ بِالْعَدْلِ وَالْإِیمَانِ مَقْرُوناً
و آن مرد مسیحی که آن شخصیت بزرگ آفرینش و آن یگانه نمایش کمال وجود محمدی را به این جمله ستایش کرده است:
فی عَقیدَتی أَنَّ عَلی بْنَ أَبی طالِبٍ أَوَّلُ عَرَبِی لَازَمَ الرُّوحَ الْکُلِّیهَ فَجاوَرَها وَسامَرَها
و آن شاعر پاک‌نهاد که سروده است:
ابــر دوش پیغمبر پــاک‌رای
خـدا دست سود و خداوند پای
و آن‌که این شرف و عزّت را به این بیان شرح داد:
«النّبِی الْــمُصْطَفى قَالَ لَنَا
وَضَــعَ اللهُ عَلى ظَهْری یداً
وَعَلِی واضِـــعُ رِجْلَیهِ لی
لَیلَــهَ الْـمِعْراجِ لَمّا صَعِدَهُ
فَأَرانِی الْقَلْــبَ إِنْ قَدْ بَرَّدَهُ
بِمَکانٍ وَضَـعَ اللهُ یــدَهُ»
همه و هر یک به منقبتی از مناقب آن حضرت اشارتی کردهاند.
با این‌همه که علما و حکما، چهارده قرن است از فضایل او گفتهاند، تا علم، فضیلت، زهد، عدل و کمالات انسانی مورد ستایش است، آیندگان او را ستایش خواهند کرد.
و با این قصاید و اشعار بیشمار و هزارها کتاب و مقاله که پیرامون شرح شخصیت این انسان اکمل و والا نوشتهاند و همه داد سخن را دادهاند، باز هم همانند روزهای نخست برای گویندگان و اندیشمندان، مجال سخن باز و بلکه بازتر شده است.
همان‌طور که در احادیث شریفه بیان شده است، علی علیه السلام معجزه‌ای است که خداوند به رسول گرامی‌اش خاتم الانبیا عطا فرمود؛ معجزه‌ای که از همه معجزات انبیای گذشته، بزرگ‌تر و حیرت‌انگیزتر است؛ و بجا است که بگوییم این سخن حضرت امام صادق علیه السلام را:
الصُّورَهُ الْإنْسَانِیهُ هِی أَکْبَرُ حُجَجِ اللهِ عَلَى خَلْقِهِ وَهِی الکِتابُ الَّذی کَتَبَه بِیدِهِ وَهِی الهَیکَلُ الَّذی بَناهُ بِحِکْمَتِهِ وَهِی مَجْمُوعُ صُوَرِ الْعَالَمینَ وَهِی المُخْتَصَرُ مِنَ الْعُلُومِ فی اللَّوحِ الْمَحْفُوظِ
به‌واسطه شخصیتی، مثل علی علیه السلام بیان واقع و حقیقت میشود.
با عالم بزرگ معتزله ابن‌ابی‌الحدید هم‌نوا شده، میگوییم:
«هُوَ النَّبَأُ الْمَکْنُونُ وَالجَوْهَرُ الَّذی
تَجَسَّدَ مِنْ نُورٍ مِنَ الْقُدْسِ زاهِــر
وَذُو المُعْجِزاتِ الوَاضِـحاتِ أَقلّها
الظُّهورُ عَلى مُسْتَـوْدِعاتِ السـَّرائر
وَوَارِثُ عِلْـمِ المُصْطَفى وَشَقِیقِهِ
أَخاً وَنَظِیراً فِی الْعُـلَى والْأَواصِر
أَلَّا إِنَّما التَّوْحیدُ لَوْلَا عُلُــــومُهُ
کعَــرْضَهِ ضِلِّیــلٍ وَنَهْبَهِ کافرٍ»
پس، سزاوار است که زمین ادب ببوسیم، و خداوند متعال را به نعمت ولایت آن حضرت و فرزندان بزرگوارش، تا حضرت صاحب وقت، ولی عصر و مالک امر، مولانا المهدی (ارواح العالمین له الفداء) حمد و سپاس بگوییم:
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذی جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّکینَ بِولایهِ أَمیرَ الْمُؤْمِنینَ وَالْأَئِمَّهِ الْمَعْصُومینَ سِیما خَاتَمِهِمْ وَقائِمِهِمْ صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِمْ أَجْمَعینَ.
برای مطالعه بخش های دیگر «همراهان غدیر» می توانید بر روی لینک های زیر کلیک کنید:
همراه با غدیر (بخش دوم: امیرالمؤمنین علی علیه السلام اعظم آیات الهی)
ثبت دیدگاه