نماز جماعت

نماز جماعت

مسأله 1408. مستحب است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند، و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می‎شنود، بیشتر سفارش شده است.

مسأله 1409. در خبر است اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد، و هرچه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر می‎شود، تا به ده نفر برسند، و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان‎ها، کاغذ و دریاها مرکب و درخت‎ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شود، نمی‎توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.

مسأله 1410. حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی‎اعتنایی جایز نیست، و سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.

مسأله 1411. مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند، و نماز جماعت اگر مقداری از نماز اول وقت به تأخیر بیفتد، از نماز اول وقت که فرادی خوانده شود بهتر است، و نیز نماز جماعتی را که مختصر بخوانند از نماز فرادی که آن را طول بدهند بهتر می‎باشد.

مسأله 1412. وقتی که جماعت بر پا می‎شود، مستحب است کسی که نمازش را فرادی خوانده، دوباره با جماعت بخواند، و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او کافی است.

مسأله 1413. اگر امام یا مأموم بخواهد در نمازی که به جماعت خوانده، دوباره برای مأموم دیگری که جماعت نخوانده امام شود، و به جماعت بخواند جایز است؛ ولی اگر بخواهد برای دفعه سوم باز با جماعت بخواند، اشکال دارد.

مسأله 1414. کسی که در نماز وسواس دارد، و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می‎شود، باید نماز را با جماعت بخواند.

مسأله 1415. اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند و از نافرمانی او اذیت شوند، نماز جماعت بر او واجب می‎شود.

مسأله 1416. نماز مستحب را نمی‎شود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می‎خوانند، و نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب شده است، مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان امام علیه‌السلام واجب بوده، و به واسطه غایب‌شدن آن حضرت مستحب می‎باشد.

مسأله 1417. موقعی که امام جماعت نماز یومیه می‎خواند، هر کدام از نمازهای یومیه را می‎شود به او اقتدا کرد، ولی اگر نماز یومیه‎اش را احتیاطاً دوباره می‎خواند، اقتدا کردن به او اشکال دارد.

مسأله 1418. اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود را می‎خواند، می‎شود به او اقتدا کرد، ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا می‎کند، یا قضای نماز کس دیگر را می‎خواند، که معلوم نیست این نماز از او فوت شده یا نه، اقتدای به او اشکال دارد، ولی اگر معلوم باشد که این نماز از میت فوت شده، جایز است به او اقتدا کرد، هر چند برای آن نماز پول گرفته باشد.

مسأله 1419. اگر انسان نداند نمازی را که امام می‎خواند، نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب، نمی‎تواند به او اقتدا کند.

مسأله 1420. اگر امام در محراب باشد، و کسی پشت سر او اقتدا نکرده باشد، کسانی که دو طرف محراب ایستاده‎اند، و به واسطه دیوار محراب امام را نمی‎بینند، نمی‎توانند اقتدا کنند، بلکه اگر کسی پشت سر امام اقتدا کرده باشد، اقتداکردن کسانی که دو طرف او ایستاده‎اند، و اتصال دارند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی‎بینند، محل تأمل است.

مسأله 1421. اگر به واسطه درازی صف اول، کسانی که دو طرف صف ایستاده‎اند امام را نبینند، می‎توانند اقتدا کنند، و نیز اگر به واسطه درازی یکی از صف‎های دیگر کسانی که دو طرف ایستاده‎اند، صف جلو خود را نبینند، می‎توانند اقتدا نمایند.

مسأله 1422. اگر صف‎های جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است، و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می‎کنند صحیح می‎باشد، و احتیاط واجب آن است که کسانی که دو طرف او ایستاده‎اند اگر صف جلو را نبینند، اقتدا ننمایند.

مسأله 1423. کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر به امام متصل نباشد، نمی‎تواند اقتدا کند.

مسأله 1424. جای ایستادن امام باید از جای مأموم بلندتر نباشد، ولی اگر مکان امام مقدار خیلی کمی بلندتر باشد اشکال ندارد، و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی که بلندتر است بایستد، در صورتی که سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد که به آن زمین مسطح بگویند، مانعی ندارد.

مسأله 1425. اگر جای مأموم بلندتر از جای امام باشد اشکال ندارد، ولی اگر به قدری بلند باشد که نگویند اجتماع کرده‎اند، جماعت صحیح نیست.

مسأله 1426. اگر بین کسانی که در یک صف ایستاده اند بچه ممیز، یعنی بچه‎ای که خوب و بد را می‎فهمد فاصله شود، در صورتی که بدانند نماز او صحیح است می‎توانند اقتدا کنند، و اگر شک در صحت نماز او داشته باشند، و فاصله زیاد باشد که اتصال بقیه صف به امام به وسیله آن طفل باشد، اقتدا مشکل است. بلی، فاصله‌شدن یک طفل مانع نیست هر چند نماز او باطل باشد.

مسأله 1427. بعد از تکبیر امام، اگر صف جلو آماده نماز، و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسی که در صف بعد ایستاده، می‎تواند تکبیر بگوید، ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.

مسأله 1428. اگر بداند نماز یک صف از صف‎های جلو باطل است، در صف‎های بعد نمی‎تواند اقتدا کند، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، می‎تواند اقتدا نماید.

مسأله 1429. هر گاه بداند نماز امام باطل است، مثلاً بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمی‎تواند به او اقتدا کند.

مسأله 1430. اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده، یا به جهتی نمازش باطل بوده، مثلاً بی‌وضو نماز خوانده، نماز مأموم صحیح است.

مسأله 1431. اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنان‌چه در حالی باشد که وظیفه مأموم است، مثلاً به حمد و سوره امام گوش می‎دهد، باید نماز را به جماعت تمام کند، و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه منفرد و هم وظیفه مأموم است، مثلاً در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.

مسأله 1432. احتیاط واجب آن است که در بین نماز جماعت تا ناچار نشود نیت فرادی نکند. بلی، پیش از سلام امام بدون عذر می‎تواند نیت فرادی نماید.

مسأله 1433. اگر مأموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی کند، لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام‌شدن حمد و سوره نیت فرادی نماید، باید مقداری را که امام نخوانده بخواند، بلکه بنابر احتیاط مقداری را که امام خوانده نیز بخواند.

مسأله 1434. اگر در بین نماز جماعت نیت فرادی نماید، نمی‎تواند دوباره نیت جماعت کند، و اگر مردد شود که نیت فرادی کند یا نه، و بعد تصمیم بگیرد که نماز را با جماعت تمام کند، صحت جماعتش مورد اشکال است.

مسأله 1435. اگر شک کند که نیت فرادی کرده یا نه، باید بنا بگذارد که نیت فرادی نکرده است.

مسأله 1436. اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش صحیح است، و یک رکعت حساب می‎شود؛ اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد، جماعت باطل است، و لکن احتیاط آن است که سر از رکوع بردارد و آن را یک رکعت حساب نموده، و نماز را فرادی تمام کند و بعد دوباره بخواند، اگر چه حکم به صحت نماز بعید نیست.

مسأله 1437. اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود، و پیش از ذکر رکوع شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه، جماعت باطل است، و مطابق احتیاطی که در مسأله پیش گفته شد عمل نماید، اگر چه حکم به صحت نماز چنان‌که گذشت بعید نیست، ولی اگر در حال اشتغال به ذکر رکوع یا بعد از آن شک کند، جماعت او محکوم به صحت است.

مسأله 1438. اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند، و پیش از آن که به اندازه رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد، بنابر احتیاط واجب باید بایستد تا امام برای رکعت بعد برخیزد، و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند، ولی اگر برخاستن امام به قدری طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت می‎خواند، باید نیت فرادی نماید.

مسأله 1439. اگر اول نماز، یا بین حمد و سوره اقتدا کند، و پیش از آن که به رکوع رود، امام سر از رکوع بردارد، چنان‌چه عمداً رکوع خود را تأخیر نینداخته، نماز او صحیح است، و الا احتیاط لازم آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

مسأله 1440. اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنان‌چه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیره الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند، ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند، و تکبیر بگوید، و بعد حمد و سوره را بخواند، و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.

مسأله 1441. مأموم نباید جلوتر از امام بایستد، و بنابر احتیاط واجب اگر مأموم یک نفر باشد، در طرف راست امام قدری عقب‎تر بایستد، و اگر متعدد باشند، پشت سر امام بایستند، و در صورت اول اگر قد او بلندتر از امام است، بنابر احتیاط واجب باید طوری بایستد که در رکوع و سجود جلوتر از امام نباشد.

مسأله 1442. در نماز جماعت باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن دیده نمی‎شود فاصله نباشد، بلکه بنابر احتیاط لازم شیشه و مانند آن نیز فاصله نباشد، و هم‌چنین است بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطه او به امام متصل شده است؛ ولی اگر امام، مرد و مأموم زن باشد، چنان‌چه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است، و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.

مسأله 1443. اگر بعد از شروع به نماز بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او متصل به امام است، پرده یا چیز دیگری که پشت آن را نمی‎توان دید فاصله شود، نمازش قهراً فرادی می‎شود، و باید به وظیفه فرادی عمل نموده و نماز را تمام کند.

مسأله 1444. احتیاط واجب آن است که بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام بیشتر از یک قدم فراخ فاصله نباشد، و نیز اگر انسان به واسطه مأمومی که جلوی او ایستاده به امام متصل باشد، بنابر احتیاط واجب باید فاصله جای سجده‎اش از جای ایستادن او بیشتر از یک قدم فراخ نباشد، و احتیاط مستحب آن است که جای سجده مأموم با جای کسی که جلوی او ایستاده بیشتر از یک قدم معمولی فاصله نداشته باشد، و بهتر این است که هیچ فاصله‎ای نباشد.

مسأله 1445. اگر مأموم به واسطه کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد، و از جلو به امام متصل نباشد، بنابر احتیاط واجب باید با کسی که در طرف راست یا چپ او اقتدا کرده، بیشتر از یک قدم فراخ فاصله نداشته باشد.

مسأله 1446. اگر در نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او به امام متصل است، بیشتر از یک قدم فاصله پیدا شود نمازش صحیح است، و قهراً فرادی می‎شود، و قصد فرادی هم لازم نیست.

مسأله 1447. اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود، یا همه نیت فرادی نمایند، نماز صف بعد فرادی می‎شود، هر چند صف جلو فوراً برای نماز دیگری به امام اقتدا کنند.

مسأله 1448. اگر در رکعت دوم اقتدا کند، لازم نیست حمد و سوره بخواند، ولی قنوت و تشهد را با امام می‎خواند، و احتیاط آن است که موقع خواندن تشهد، انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد، و زانوها را بلند کند، و باید بعد از تشهد با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر برای سوره وقت ندارد، حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند، و اگر درک رکوع هم نمی‎کند، احتیاط واجب آن است که حمد را تمام کند، و در سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد، بهتر است که نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1449. اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد، و چنان‌چه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد، یک مرتبه بگوید، و در رکوع یا سجده، خود را به امام برساند.

مسأله 1450. اگر امام در رکعت سوم یا چهارم باشد، و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمی‎رسد، بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا امام به رکوع رود، بعد اقتدا نماید.

مسأله 1451. اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند، باید حمد و سوره را بخواند، و اگر برای سوره وقت ندارد، باید حمد را تمام کند و در رکوع، خود را به امام برساند، و اگر درک رکوع هم نمی‎کند، احتیاط واجب آن است که حمد را تمام کند و در سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد، بهتر است که نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1452. کسی که می‎داند اگر سوره یا قنوت را تمام کند به رکوع امام نمی‎رسد، چنان‌چه عمداً سوره یا قنوت را بخواند و به رکوع نرسد، نمازش اشکال دارد.

مسأله 1453. کسی که اطمینان دارد، که اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به رکوع امام می‎رسد، واجب نیست که سوره را شروع کند، یا اگر شروع کرده تمام نماید، بلکه می‎تواند به مجرد رفتن امام به رکوع، سوره را ترک نموده و به رکوع برود.

مسأله 1454. کسی که یقین دارد، اگر سوره را بخواند به رکوع امام می‎رسد، چنان‌چه سوره را بخواند و به رکوع نرسد، نمازش صحیح است.

مسأله 1455. اگر امام ایستاده باشد و مأموم نداند که در کدام رکعت است می‎تواند اقتدا کند، ولی باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند، و اگر چه بعد بفهمد که امام در رکعت اول یا دوم بوده، نمازش صحیح است.

مسأله 1456. اگر به خیال این‌که امام در رکعت اول یا دوم است، حمد و سوره نخواند، و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده، نمازش صحیح است ولی اگر پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند، و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.

مسأله 1457. اگر به خیال این‌که امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره بخواند، و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده، نمازش صحیح است، و اگر در بین حمد و سوره بفهمد، لازم نیست آن‌ها را تمام کند.

مسأله 1458. اگر موقعی که مشغول نماز مستحبی است جماعت بر پا شود، چنان‌چه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود، بلکه اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید.

مسأله 1459. اگر موقعی که مشغول نماز سه رکعتی یا چهار رکعتی است جماعت بر پا شود، چنان‌چه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو رکعتی تمام کند، و خود را به جماعت برساند.

مسأله 1460. اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد، لازم نیست نیت فرادی کند.

مسأله 1461. کسی که یک رکعت از امام عقب مانده، بنابر احتیاط واجب باید وقتی امام تشهد رکعت آخر را می‎خواند، انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد، و صبر کند تا امام تشهد نماز را بگوید و بعد برخیزد، و واجب نیست صبر کند تا امام سلام بگوید.

 

شرایط امام جماعت

مسأله 1462. امام جماعت باید بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، عادل و حلال‌زاده باشد، و نماز را به طور صحیح بخواند، و نیز اگر مأموم مرد است امام هم باید مرد باشد، و در غیر نماز میت، امامت زن بر زن‎ها کراهت دارد، و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را می‎فهمد به بچه ممیز دیگر مانعی ندارد.

مسأله 1463. امامی را که عادل می‎دانسته، اگر شک کند به عدالت خود باقی است یا نه، می‎تواند به او اقتدا نماید.

مسأله 1464. کسی که ایستاده نماز می‎خواند، نمی‎تواند به کسی که نشسته یا خوابیده نماز می‎خواند اقتدا کند، و کسی که نشسته نماز می‎خواند، نمی‎تواند به کسی که خوابیده نماز می‎خواند اقتدا نماید.

مسأله 1465. کسی که نشسته نماز می‎خواند، می‎تواند به کسی که نشسته نماز می‎خواند اقتدا کند، و اما کسی که خوابیده نماز می‎خواند، اگر بخواهد به کسی که خوابیده نماز می‎خواند اقتدا نماید، اشکال دارد.

مسأله 1466. اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره‌ای نماز بخواند، می‎شود به او اقتدا کرد، و اما اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز بخواند، اقتدای به او اشکال دارد.

مسأله 1467. اگر کسی نمی‎تواند از بیرون‌آمدن بول و غایط خودداری کند، بنابر احتیاط نمی‎شود به او اقتدا کرد.

مسأله 1468. کسی که مرض خوره یا پیسی دارد، مکروه است امام جماعت شود.

 

احکام جماعت

مسأله 1469. موقعی که مأموم نیت می‎کند، باید امام را معین نماید، ولی دانستن اسم او لازم نیست، مثلاً اگر نیت کند: اقتدا می‎کنم به امام حاضر؛ نمازش صحیح است.

مسأله 1470. مأموم باید غیر از حمد و سوره، همه چیز نماز را خودش بخواند، ولی اگر رکعت اول یا دوم او رکعت سوم یا چهارم امام باشد، باید حمد و سوره را بخواند.

مسأله 1471. اگر مأموم در رکعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا، صدای حمد و سوره امام را بشنود، اگر چه کلمات را تشخیص ندهد، احتیاط واجب آن است که حمد و سوره نخواند، و اگر صدای امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند، ولی باید آهسته بخواند، ولی احتیاط این است که به نیت جزئیت نخواند، بلکه به قصد قربت مطلقه بخواند، و چنان‌چه سهواً بلند بخواند اشکال ندارد.

مسأله 1472. اگر مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود، احتیاط واجب آن است که حمد و سوره نخواند.

مسأله 1473. اگر مأموم سهواً حمد و سوره بخواند، یا خیال کند صدایی را که می‎شنود صدای امام نیست، و حمد و سوره بخواند، و بعد بفهمد صدای امام بوده، نمازش صحیح است.

مسأله 1474. اگر شک کند که صدای امام را می‎شنود یا نه، یا صدایی بشنود، و نداند صدای امام است یا صدای کس دیگر، می‎تواند به قصد قربت مطلقه حمد و سوره بخواند.

مسأله 1475. مکروه است که مأموم در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر حمد و سوره بخواند، و مستحب است به جای آن ذکر بگوید.

مسأله 1476. مأموم نباید تکبیره الاحرام را پیش از امام بگوید. بلکه احتیاط آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید.

مسأله 1477. اگر مأموم سلام امام را بشنود، یا بداند چه وقت سلام می‎گوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام سلام نگوید، و چنان‌چه عمداً یا سهواً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است، و لازم نیست دوباره با امام سلام دهد.

مسأله 1478. اگر مأموم غیر از تکبیره الاحرام، چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشکال ندارد، ولی اگر آن‌ها را بشنود یا بداند امام چه وقت می‎گوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید.

مسأله 1479. مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‎شود، کارهای دیگر آن، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد، و اگر عمداً پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد، اگر چه معصیت کرده، ولی نماز و جماعتش صحیح است، و احتیاط آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند. بلی، اگر عمداً قبل از تمام‌شدن قرائت امام رکوع کند، نمازش باطل می‎شود.

مسأله 1480. اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنان‌چه امام در رکوع باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد، و در این صورت زیاد شدن رکوع -که رکن است- نماز را باطل نمی‎کند، ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد، امام سر بردارد، نمازش باطل است.

مسأله 1481. اگر اشتباهاً سر بردارد و ببیند امام در سجده است، باید به سجده برگردد، و چنان‌چه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، برای زیاد شدن دو سجده که رکن است نماز باطل نمی‎شود.

مسأله 1482. کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است، ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است.

مسأله 1483. اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد، و سهواً یا به خیال این‌که به امام نمی‎رسد، به رکوع یا سجده نرود، نمازش صحیح است.

مسأله 1484. اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است، چنان‌چه به خیال این که سجده اول امام است، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود، و بفهمد سجده دوم امام بوده، سجده دوم او حساب می‎شود، و اگر به خیال این که سجده دوم امام است به سجده رود، و بفهمد سجده اول امام بوده، باید به قصد این که با امام سجده کند تمام کند، و دوباره با امام به سجده رود، در هر دو صورت احتیاط واجب آن است که نماز را به جماعت تمام کند و دوباره بخواند.

مسأله 1485. اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود، و طوری باشد که اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می‎رسد، چنان‌چه سر بردارد و با امام به رکوع رود، نمازش صحیح است، و اگر عمداً برنگردد، نمازش باطل است.

مسأله 1486. اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود، و طوری باشد که اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمی‎رسد، در صورتی که صبر کند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است، و اگر به قصد این که با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به رکوع رود، احتیاط مستحب آن است که بعد از تمام‌کردن نماز، دوباره آن را به جا آورد.

مسأله 1487. اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، در صورتی که صبر کند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است، و اگر به قصد این که با امام نماز بخواند سر بردارد، و با امام به سجده رود، احتیاط مستحب آن است که بعد از تمام‌کردن نماز، دوباره آن را به جا آورد.

مسأله 1488. اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد، اشتباهاً قنوت بخواند، یا در رکعتی که تشهد ندارد، اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود، مأموم نباید قنوت و تشهد را بخواند، ولی نمی‎تواند پیش از امام به رکوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد، بلکه باید صبر کند تا قنوت و تشهد امام تمام شود، و بقیه نماز را با او بخواند.

 

چیزهایی که در نماز جماعت مستحب است

مسأله 1489. اگر مأموم یک مرد باشد، بنابر احتیاط واجب طرف راست امام قدری عقب‎تر بایستد، و اگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده‎اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند، مردان پشت سر امام، و زنان پشت سر مردان بایستند.

مسأله 1490. اگر امام و مأموم هر دو زن باشند، بهتر است که ردیف یکدیگر بایستند، و امام جلوتر از دیگران نایستد.

مسأله 1491. مستحب است امام در وسط صف بایستد، و اهل علم و کمال و تقوی در صف اول بایستند.

مسأله 1492. مستحب است صف‎های جماعت منظم باشد، و بین کسانی که در یک صف ایستاده‎اند فاصله نباشد، و شانه آنان ردیف یکدیگر باشد.

مسأله 1493. مستحب است بعد از گفتن «قَدْ قامَتِ الصَّلاَهُ» مأمومین برخیزند.

مسأله 1494. مستحب است امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف‎تر است رعایت کند، و قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده‎اند، مایلند.

مسأله 1495. مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند می‎خواند، صدای خود را به قدری بلند کند که دیگران بشنوند، ولی باید بیش از اندازه صدا را بلند نکند.

مسأله 1496. اگر امام در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و می‎خواهد اقتدا کند، مستحب است رکوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد کس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است.

 

چیزهایی که در نماز جماعت مکروه است

مسأله 1497. اگر در صف‎های جماعت جا باشد، مکروه است انسان تنها بایستد.

مسأله 1498. مکروه است مأموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود.

مسأله 1499. مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را دو رکعت می‎خواند مکروه است در این نمازها به کسی که مسافر نیست اقتدا کند، و کسی که مسافر نیست مکروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.

 

برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)