احکام زکات – زکات غلات

زکات غلات

سوال: شخصی با علم به این که گندم و یا جو، زکاتش پرداخت نشده، به عنوان عامل فروش و یا عامل حمل با کامیون، اجرت فروش و یا کرایه حمل می‎گیرد. آیا زکات به ذمّه عامل فروش و یا به ذمّه عامل حمل می آید یا نه؟

جواب: ظاهر این است که عین مال زکوی که زکاتش ادا نشده تحت ید هر کسی قرار بگیرد – هر چند حامل یا عامل فروش باشد- ضامن زکات است، و مسأله تعاقب ایادی در اینجا نیز جاری است. والله العالم.

سوال: ملکی که به رعیت، اجاره داده می شود، زکات زراعت آن به عهده مالک است یا رعیت؟ و آیا رضایت زارع و عدم رضایت او موجب تفاوت در حکم می شود یا نه؟

جواب: زکات به عهده مستأجر است که در این فرض زارع است، و رضایت و عدم رضایت او معتبر نیست. والله العالم.

سوال: زارعی از ابتداء، زکات گندم یا جو را نداده است. فعلاً مقدار زیادی زکات باید بدهد که از نظر وضع مالی اداء آن برای او مشکل است. آیا می تواند کمتر از مقدار یقینی زکات بدهد یا لازم است تمام مقدار یقینی را بپردازد؟

جواب: باید تمام مقدار یقینی را اداء نماید. والله العالم.

سوال: محصولاتی مانند گندم که به وسیله آب موتور از چاه عمیق مشروب شده، از نظر زکات حکم آب قنات را دارد یا دلو را؟

جواب: در فرض مسأله، حکم دلو را دارد. والله العالم.

سوال: تخمی که زکات آن را داده ‎اند، در سال های بعد، می توانند همان مقداری که در سال قبل زکات آن را پرداخته ‎اند، از محصول بردارند و زکات آن را ندهند یا این که باید در سال های بعد، زکات آن مقدار تخم را بدهند؟

جواب: بلی، می توانند. و پرداخت مجدد زکات آن لازم نیست. والله العالم.

سوال: بعضی از اقسام انگورها، قابل کشمش شدن نمی باشد و اگر هم خشک شود، کشمش آن قابل استفاده نیست و هیچ ارزشی ندارد. بفرمایید این گونه انگور زکات دارد یا نه؟

جواب: زکات ندارد. والله العالم.

سوال: محصول زراعتی که به وسیله چاه عمیق موتوری آبیاری شده است، زکاتش را چند یک باید محاسبه نمود؟

جواب: زکات آن بیست یک است. والله العالم.

سوال: املاک زن و مادر که در دست شوهر و فرزند است با املاک خود مخلوط و زراعت می کنند و زن یا مادر، دخالتی در املاک خود ندارند. آیا غلّه هر کدام باید به حدنصاب برسد یا مجموع زراعت روی هم حساب می شود؟

جواب: اگر بذر زراعت از مال پسر یا شوهر است، غلّه متعلق به اوست و به زن یا مادر ارتباط ندارد. بلی، اگر بذر از مال هر یک از شوهر، همسر، پسر و مادر بوده، به نسبت سهم آن ها از بذر، نصاب سهم خودشان معیار است. والله العالم.

سوال: غلات اربعه که از ملک ثلث و یا وقفی به دست می آید و به حدنصاب برسد، زکات دارد یا نه؟

جواب: اگر مثل وقف بر اولاد باشد که زراعت ملک آن ها باشد، سهم هرکه به حدنصاب برسد، زکات دارد. والله العالم.

سوال: اگر انگور را قبل از کشمش شدن بفروشد، در صورتی که کشمش آن به حدنصاب می‎رسد، آیا زکات واجب است یا نه؟

جواب: بلی، واجب است. والله العالم.

سوال: مخارجی را که کشاورز برای گندم، جو و انگور کرده است؛ اعم از شخم، خرید تخم و تراکتور و وسایل کشاورزی دیگر حتی مخارج مقدماتی آن ها را می توان از حاصل کسر نمود یا نه؟

جواب: در مقام احتساب نصاب، احوط این است مخارجی را که از عین زکوی داده می شود، کسر کرده و بقیه مخارج مشروحه بعد از احتساب نصاب از مجموع برداشت شود، و مقابل اشیایی که برای سنوات بعد هم مورد استفاده است، مانند تراکتور و وسایل دیگر کشاورزی به مقداری برداشت شود که از قیمت آن کسر می شود و به عبارت دیگر قیمت توزیع بین سنوات استفاده از آن شود، چنان که اگر تراکتور و وسایل دیگر در زراعات دیگر هم مورد استفاده واقع شود باید آن را هم ملاحظه کرد. والله العالم.

سوال: شخصی زکات گندم بدهکار است و از طرفی هم مقروض می باشد و قدرت پرداخت بدهی را ندارد. یک دستگاه تراکتور هم دارد که اگر برای پرداخت بدهی‎ هایش آن را بفروشد، وام او که تقریباً مساوی است با قیمت تراکتور، پرداخت می شود، ولی پس از فروش تراکتور، عائله اش در مضیقه زندگی قرار می گیرند. خواهشمند است بفرمایید آیا باید زکات بدهد یا خیر؟

جواب: گندمی که به آن زکات تعلق گرفته، اگر موجود است زکات آن مقدم بر دیون دیگر است، و اگر مال مذکور را خرج کرده و زکات آن به ذمه‎ اش منتقل شده است، حکم سایر دیون را دارد که هر وقت متمکن شد باید اداء کند، و اگر به نحوی باشد که مثل فروش تراکتور در فرض مسأله، موجب وقوع در عسر و حرج و معارض با عسر و حرج طلبکار نباشد، جواز تأخیر اداء دین و زکات بعید نیست. والله العالم.

سوال: آیا گندم یا جو، یا پولی که به میراب داده می شود تا آب به زراعت برساند می توان از حاصل کسر نمود و سپس ملاحظه نصاب کرد یا نه؟

جواب: احتیاط این است که در ملاحظه نصاب، فقط مخارجی را که از عین مال زکوی پرداخت می شود، کسر شود. والله العالم.

سوال: قیمت تخم را که برای زراعت پاشیده می تواند جزء مخارج حساب کند یا نه؟

جواب: می تواندآن را جزء مخارج حساب کند. والله العالم.

سوال: گندم را چیده و در خرمن جمع نموده ‎ایم. آیا می شود مخارج کارگرانی را که مزد گرفته ‎اند، از گندم کسر نماییم و بعد زکات بدهیم یا خیر؟

جواب: احتیاط این است که در ملاحظه نصاب فقط مخارجی را که از عین مال زکوی پرداخت می شود کسر شود. والله العالم.

سوال: الف: فرض سوال این که 200 من، گندم برداشت نمودم، که 70 من آن را برای هزینه ‎های کشت نمودن، هزینه های جمع آوری، اجاره املاک به مالک، کرایه تراکتور، تخم بذر مورد کشت، مخارج تعمیرات قنات و کود شیمیایی و غیره که باید هزینه های مصرف شده را از گندم برداشت نمایم، در نتیجه پس از برداشت هزینه فقط 130 من باقیمانده، که از حد نصاب کمتر باقیمانده آیا از این گندم باید زکات داده شود یا معاف است؟(هر یک من 6 کیلو فرض شده).

ب: هزینه ‎هایی که برای کشت و برداشت زراعت گندم خرج شده و باید از گندم کسر شود، تمامش متعلق به خود گندم است یا متعلق به کاه گندم هم‎ می شود؟

جواب: الف: اگر هزینه ‎های مذکور حسب المعمول از عین گندم داده می شود 130 من باقیمانده زکات ندارد و الا باید زکات آن را بنابر احتیاط لازم بدهد. والله العالم.

ب: مخارج به نسبت ارزش بین گندم و کاه تقسیط می شود، مثلاً اگر گندم پانصد تومان و کاه صد تومان ارزش دارد یک ششم مخارج متعلق به کاه است. والله العالم.

سوال: آیا استهلاک تراکتور، و موتور آب، ماشین سواری و غیره، یا مزد موتور چی، آبگیر و شیار از نظر حضرتعالی جزء مخارج است یا خیر؟

جواب: اگر منظور مخارج زکات است بلی موارد مذکور جزء مخارج است لکن مخارجی را که معمول است از خود زراعت گندم یا جو می دهند از حاصل کسر کند، اگر باقیمانده به حد نصاب رسید زکات دارد و مخارجی را که معمولاً پول می دهند کسر نمی شود، یعنی باید ملاحظه کنند، اگر حاصل قبل از کسر مخارج به مقدار نصاب باشد زکات تعلّق می‎گیرد ولی به خود آن مخارج زکات تعلق نمی ‎گیرد، و اگر منظور مخارج سرمایه و تعلق یا عدم تعلق خمس است در این صورت مخارج مذکور کسر می شود. والله العالم.

سوال: گندم و جو که به حد نصاب رسیده، کاه آن ها چه حکمی دارد؟ آیا بر کاه هم زکات تعلّق می گیرد؟ و یا از مخارج صرف شده برای کشت گندم و جو کسر می شود؟

جواب: کاه زکات ندارد ولی مخارج زراعت بالنسبه به کاه هم تقسیط می شود. والله العالم.

سوال: شخصی به طور مثال مقدار 200 من گندم برداشت می نماید که مقدار 100 من آن را از اصل گندم یا به قیمت روز، مبلغ آن را برای هزینه های مصرفی از قبیل مرمت قنات، کرایه تراکتور، خرمن کوبی، شخم زمین و خرید کود شیمیایی وکارگر و غیر آن ها باید برداشته و برای هزینه ‎های مصرف شده پرداخت نماید، در نتیجه 100 من، از گندم برداشت شده کاهش یافته و فقط مقدار عایدی 100 من باقیمانده که از حد نصاب 144 من، کاهش یافته آیا مشمول دادن زکات می شود یا خیر؟

جواب: اگر معمول باشد که بابت مخارج مذکور پول بدهند، در فرض سوال، بنابر احتیاط لازم، باید زکات 100 من باقیمانده را بدهد، و اگر معمول باشد که از خود زراعت بدهند، زکات مقدار باقیمانده که کمتر از حد نصاب است واجب نیست.