احکام شرط در بیع
سوال: شخصی کرهاً و اجباراً متعهد می شود قطعه زمینی را به اشخاص دیگری تملیک و واگذار می نماید. قطع نظر از آن که تسلیم زمین از طرف شخص متعهد به متعهد لهم عن طیب نفسه نبوده است علی فرض که تعهد متعهد طائعاً و راغباً ایجاد شده باشد با توجه به این که: اولاً تنها عقود و معاملات منعقده فی ما بین متعاقدین و متعاملین لازم الوفاء بوده آن هم در صورتی که در عقد و معامله منعقده کلیه شرایط و ارکان و عناصر اساسی صحت تحقق یافته باشد. ثانیاً تعهد یک جانبه بر طبق آراء و فتاوای علمای عظام شیعه برای متعهد لازم الوفاء نبوده مگر آن که تعهد معهود ضمن عقدی از عقود لازمه ایجاد و ایقاع شده باشد و به شرحی که فوقاً معروض افتاد تعهد مزبور به طور یک جانبه ایجاد گردیده. ذیلاً مرقوم فرمایید در چنین وضعی برای شخص متعهد شرعاً عدول از تعهد جایز و سائغ خواهد بود یا خیر؟
جواب: به طورکلی مجرد تعهد اگر در ضمن عقد لازم شرط نشده باشد واجب الوفا نیست و سبب نقل و انتقال ملک نمی شود. بلی چنانچه حسب وعده و تعهد با رضایت با یکی از اسباب شرعی نقل و انتقال از قبیل بیع و شراء و یا صلح و یا هبه مال مورد تعهد را تملیک طرف کرده باشد، فسخ آن معاملات به عنوان این که تعهد یک جانبه بوده لزوم وفا نداشته، صحیح نیست و در صورت نزاع بین طرفین در جهات مذکوره مرافعه شرعیه لازم است. والله العالم.
سوال: ملکی معامله شده و خریدار مخارجی در ملک انجام داده و ملک مصادره گردیده است اگر از اول خریدار یا فروشنده میدانسته اند که ملک مصادره ای می باشد. تکلیف خریدار یعنی خرید ملک و مخارج یک ساله در ملک چیست؟ ضرر و زیان شامل می شود یا خیر؟ و اگر مشکوک بوده چطور؟ (زیرا بعد از انجام معامله مراجعه به محضر جهت وکالت می کنند به آن ها میگویند ملک به نام دیگری بوده حتی فروشنده گفته هنوز پول شما را خرج نکرده و حاضرم برگردانم ضمناً خریدار مطالبه نماء و خسارت می نماید).
جواب: از قضیه شخصیه اطلاعی ندارم. به طور کلی چنانچه بعد از معامله معلوم شود که فروشنده قدرت تسلیم مبیع را نداشته آن معامله باطل است و باید فروشنده ثمن را (اگر گرفته) برگرداند و اگر فروشنده خریدار را مغرور نموده باشد باید مخارجی را هم که خریدار متحمل شده بپردازد ولی در هر صورت خساراتی را که به خاطر به هم خوردن معامله تصور می کند از قبیل این که اگر معامله واقع نشده بود با پولی که داده ام فلان نفع را می بردم فروشنده ضامن نیست و چنانچه نزاع موضوعی باشد مرافعه شرعیه لازم است. والله العالم.
سوال: معامله ای انجام گردیده و قرار شده طبق توافق طرفین چک مبلغ معامله تا زمان محضر، پیش واسطه باشد ولی واسطه معامله با نظر و امضاء خریدار قبل از زمان موعود چک را به فروشنده داده است. آیا واسطه خیانت نموده و از نظر اخلاقی و شرعی مسئول است یا خیر؟
جواب: عبارت سوال وافی نیست، اگر مقصود این است که واسطه معامله با نظر و موافقت خریدار چک را به فروشنده داده در این صورت فرض خیانت صحیح نیست و اگر مقصود این است که بدون رضایت خریدار چک به فروشنده داده است چنانچه از این جهت خسارتی بر خریدار وارد شود واسطه ضامن است و الا فقط مرتکب معصیت عمل خلاف امانت شده و باید توبه کند. والله العالم.
سوال: شخصی جنسی را به پول نقد میخرد و نمی تواند تا مدت دو ماه بپردازد. آیا بایع می تواند از نسبت دو ماه تأخیر چیزی اضافه از قیمت اصلی بخواهد؟
جواب: در فرض سوال، بایع بیشتر از ثمنی که برای مبیع معین کرده و معامله بر آن واقع شده، نمی تواند چیزی مطالبه کند. والله العالم.
سوال: شخصی جنسی را به پول میخرد، و بعد از دو ماه که نمی تواند پول بدهد اصل همان جنس یا مشابه آن را برای بایع باز میگرداند و در این مدت قیمت سوقی آن جنس پایین می آید، آیا آن تفاوت قیمت به عهده بایع است یا مشتری؟
جواب: مشتری باید ثمن تعیین شده در حین معامله را به بایع بدهد و بایع ملزم به قبول عین یا مثل مبیع نیست. بلی اگر بایع رضایت به اقاله معامله داشته باشد اقاله مانعی ندارد. والله العالم.
سوال: در سال گذشته با شخصی دو هزار جفت تخت لاستیکی معامله کردم از قرار هر جفت تخت لاستیکی به مبلغ 115 تومان، 115 هزار تومان نقد داده ایم و قرار شد هر موقع هزار جفت دومی تمام شد 115 هزار تومان دومی را بپردازیم در همین تاریخ 300 جفت تخت تحویل گرفتم 700 جفت نزد فروشنده است به بنده تلفن کرده در حال حاضر تخت شده هر جفت 250 تومان بفرمایید آیا حق گرفتن چنین مبلغی را دارد؟
جواب: در فرض سوال، چنانچه در معامله تاریخ معینی برای پرداخت بقیه قیمت جنس خریداری شده تعیین کرده باشید فروشنده حق ندارد زاید بر قیمت تعیین شده چیزی بگیرد ولی اگر به نحوی که در سوال ذکر شده تاریخ به این صورت باشد که (هر موقع هزار دومی تمام شد 115 هزار تومان دومی را بپردازم) بایع نسبت به تعدادی که پول آن را گرفته نمی تواند زیادتر بگیرد و نسبت به آنچه بنا بوده بعد بدهد، می تواند گران تر بدهد چون معامله نسبت به اجناسی که پول آن را نگرفته از جهت معین نبودن تاریخ پرداخت ثمن و مثمن باطل بوده است. والله العالم.
سوال: اگر فروشنده نتواند کالای مورد معامله را پس از دریافت وجه تحویل مشتری نماید و بخواهد از معامله منصرف و وجه را مسترد نماید، بدون رضایت خریدار جایز است یا خیر؟
جواب: در مورد سوال، چنانچه معامله نقدی و کلی بوده باید هر وقت متمکن شد تسلیم نماید و اگر سلف بوده مشتری می تواند معامله را فسخ کند و می تواند صبر کند تا موقع قدرت بر تسلیم و اگر معامله روی عین شخصی بوده با فرض عدم قدرت بر تسلیم باطل است، هرچند در حین معامله قدرت بر تسلیم داشته و بعد متعذر شده باشد. والله العالم.
سوال: کسی که معامله ای انجام داده و از متعامل وجه آن را به صورت چک دریافت نموده، اما پس از رسیدن زمان چک متعامل، وجه را پرداخت ننموده. حال آیا شخص بایع می تواند معامله قبل را فسخ کند یا خیر و در صورت توانستن، آیا می تواند همان جنس فروخته شده قبلی را به مبلغ بالاتر به همان شخص قبل بفروشد با یک قرارداد جدید و بیع جدید دیگر؟
جواب: اگر در حین معامله، شرط کرده که چنانچه مشتری ثمن را در موعد تعیین نپردازد بایع حق فسخ معامله را داشته باشد، می تواند فسخ کند و بعد به قیمت بیشتر به همان مشتری یا غیر او بفروشد و اگر چنین شرطی نکرده و معامله به صورت نسیه بوده و مشتری در تاریخ تعیین شده ثمن را نداده بایع حق فسخ ندارد. والله العالم.
سوال: شخصی خانه ای را میفروشد و پولی را از بابت فروش دریافت می نماید، و قرار می شود مابقی پول خود را پس از آمادگی مدارک ثبت در موعد مقرر دریافت نماید، اما به دلیل نبودن مدارک خانه و عدم آمادگی در ثبت دفترخانه ناچار وجه مابقی خانه به تعویق می افتد، آیا از جهت این عدم آمادگی مدارک و تأخیر در صورت عدم انصراف خریدار، فروشنده می تواند معامله را فسخ و یا به دلیل افزایش بهاء خانه وجهی اضافه بر قیمت اولیه از خریدار دریافت کند؟
جواب: در فرض سوال، اگر تاریخ پرداخت بقیه ثمن کاملاً معلوم بوده مثلاً اول برج فلان و چنانچه در حین وقوع معامله غبنی در بین نبوده، مجرد افزایش قیمت بعد از آن، موجب حق خیار نیست. بلی اگر بایع در ضمن عقد بیع، شرط کرده باشد که اگر خریدار تا تاریخ معینی بقیه ثمن را نپردازد حق فسخ داشته باشد و خریدار تا آن تاریخ بقیه ثمن را نپردازد بایع خیار تخلف شرط دارد و الا مجرد تأخیر ثمن موجب خیار نمی شود ولی اگر قرار بر این بوده که وقتی در محضر به ثبت رسید بقیه ثمن پرداخت گردد چون تعیین مدت محسوب نمی شود معامله نسبت به مقدار بقیه ثمن باطل است و نسبت به مقدار معامله شده بایع و مشتری خیار تبعض صفقه دارند. بلی اگر معامله نقد بوده و عدم پرداخت وجه در برابر تنظیم سند بوده، معامله تمام و حق فسخ ندارد. والله العالم.
سوال: خانه ای را چند ماه قبل در مقابل قولنامه به شخصی فروخته ام، که طی 4 ماه خریدار وجه آن را طی چند فقره چک ماهیانه به مبلغ 7 میلیون تومان بپردازد. با توجه به این که اولین چک با مدتی تأخیر و بقیه نیز که مبلغ ده میلیون تومان می باشد حدوداً با سه ماه تأخیر وصول گردید و نیز با توجه به وضع اقتصادی موجود و به موقع وصول نشدن چک ها ضرر و زیان زیادی متوجه من گردیده است، ضمناً تاکنون سند به نام خریدار انتقال نیافته است. با عنایت به مراتب فوق خواهشمند است نظر مبارک را از نظر شرعی اعلام فرمایید؟
جواب: در فرض سوال که بیع شرعی بین متعاملین واقع شده، اگر در ضمن معامله شرط شده که در صورت تخلف مشتری از پرداخت اقساط، بایع حق فسخ دارد و می توانید معامله را فسخ کنید و الا حق فسخ ندارید و همچنین جایز نیست وجهی در برابر تأخیر در اداء از خریدار بگیرید و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیه لازم است. والله العالم.
سوال: دو نفر پس از توافق معامله ای را امضاء می نمایند و بیعانه لازم هم از طرف خریدار به فروشنده داده می شود، تا در مهلت معین در محضر حاضر و معامله را به طور کامل انجام دهند. فروشنده هم به اعتبار قرارداد منعقده، با شخص دیگری معامله نمی کند. پس از انقضاء مدت معینه، خریدار از انجام معامله منصرف شده و انصراف خود را کتباً به محضر اعلان می نماید اما در اثر خلف وعده و نقض قرارداد، فروشنده متضرر می شود. آیا فروشنده شرعاً حق دارد زیان حاصله از تخلف وعده را از خریدار بگیرد یا نه؟
جواب: بعد از انجام معامله هیچ یک از طرفین بدون مجوز شرعی حق فسخ معامله را ندارند و با مجوز فسخ، نمی تواند ضرر مورد ادعا را از خریدار بگیرد. والله العالم.
سوال: یک باب منزل فروخته ام به شخصی به مبلغ ششصد هزار تومان که قرار شد که در طول 12 ماه مبلغ ذکر شده را بپردازد، ولی ایشان در طول 8 ماه مبلغ دویست و نود هزار تومان داده است و تا به امروز 3 سال از آن تاریخ می گذرد که مبلغ سیصد و ده هزار تومان آن مانده است و حال آن که در ابتدا معامله شرط شده که اگر خریدار ثمن را در موعد مقرر ندهد فروشنده حق فسخ دارد، خواهشمند است حکم شرعی را بیان فرمایید؟
جواب: در فرض سوال، که فروشنده شرط کرده که اگر خریدار ثمن را در موعد مقرر نپردازد حق فسخ داشته باشد و خریدار تخلف نموده، فروشنده حق فسخ دارد. والله العالم
ثبت دیدگاه