احکام شیر دادن
مسأله 2473. اگر زنی بچهای را با شرایطی که در مسأله 2483 گفته خواهد شد شیر دهد، آن بچه به این عدّه محرم میشود:
اول: خود زن و او را مادر رضاعی میگویند.
دوم: شوهر زن که شیر مال اوست و او را پدر رضاعی میگویند.
سوم: پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند.
چهارم: بچههایی که از آن زن به دنیا آمدهاند، یا به دنیا میآیند.
پنجم: بچههای اولاد آن زن هر چه پایین روند؛ چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن بچهها را شیر داده باشند.
ششم: خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعی باشند.
هفتم: عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعی باشند.
هشتم: دایی و خاله آن زن اگر چه رضاعی باشند.
نهم: اولاد شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه پایین روند، اگر چه اولاد رضاعی او باشند.
دهم: پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه بالا روند.
یازدهم: خواهر و برادر شوهری که شیر مال اوست اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند.
دوازدهم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهری که شیر مال اوست هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند، و نیز افراد دیگری هم که در مسائل بعد گفته میشود، به واسطه شیردادن محرم میشوند.
مسأله 2474. اگر زنی بچهای را با شرایطی که در مسأله 2483 گفته میشود شیر دهد، پدر آن بچه نمیتواند با دخترانی که از آن زن به دنیا آمدهاند ازدواج کند، و نیز نمیتواند دختران شوهری را که شیر مال او است، اگر چه دختران رضاعی او باشند برای خود عقد نماید، ولی جایز است با دختران رضاعی آن زن ازدواج کند اگرچه احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند، و نگاه محرمانه هم به آنان ننماید.
مسأله 2475. اگر زنی بچهای را با شرایطی که در مسأله 2483 گفته میشود شیر دهد، شوهر آن زن که صاحب شیر است به خواهرهای آن بچه محرم نمیشود، ولی احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج ننماید، و نیز خویشان شوهر به خواهر و برادر آن بچه محرم نمیشود.
مسأله 2476. اگر زنی بچهای را شیر دهد، به برادرهای آن بچه محرم نمیشود، و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر بچهای که شیر خورده محرم نمیشوند.
مسأله 2477. اگر انسان با زنی که دختری را شیر کامل داده ازدواج کند، و با آن زن نزدیکی نماید، دیگر نمیتواند آن دختر را برای خود عقد کند.
مسأله 2478. اگر انسان با دختری ازدواج کند، دیگر نمیتواند با زنی که آن دختر را شیر کامل داده ازدواج نماید.
مسأله 2479. انسان نمیتواند با دختری که مادر، یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند، و نیز اگر زن پدر انسان، از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد، انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید، و چنان‌چه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند، بعد مادر، یا مادر بزرگ، یا زن پدر او آن دختر را شیر دهد، عقد باطل میشود.
مسأله 2480. با دختری که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادر، او را شیر کامل داده، نمیشود ازدواج کرد، و همچنین است اگر خواهرزاده، یا برادرزاده، یا نوه خواهر، یا نوه برادر انسان، آن دختر را شیر داده باشد.
مسأله 2481. اگر زنی، بچه دختر خود را شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام میشود، و همچنین است اگر بچهای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد، ولی اگر بچه پسر خود را شیر دهد، زن پسرش که مادر آن طفل شیر خوار است بر شوهر خود حرام نمیشود.
مسأله 2482. اگر زن پدر دختری، بچه شوهر آن دختر را از شیر آن پدر شیر دهد آن دختر به شوهر خود حرام میشود؛ چه بچه از همان دختر یا از زن دیگر شوهر او باشد.
شرایط شیر دادنی که علت محرم‌شدن است
مسأله 2483. شیر دادنی که علت محرم‌شدن است هشت شرط دارد:
اول: بچه، شیر زن زنده را بخورد. پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد فایده ندارد.
دوم: شیر آن زن از حرام نباشد. پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، به واسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمیشود.
سوم: بچه شیر را از پستان بمکد. پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد.
چهارم: شیر، خالص باشد و با چیز دیگری مخلوط نباشد.
پنجم: شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زاییدن، شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد، و مثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچهای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمیشود.
ششم: بچه به واسطه مرض شیر را قی نکند، و اگر قی کند، بنابر احتیاط واجب کسانی که به واسطه شیرخوردن به آن بچه محرم میشوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم با او ننمایند.
هفتم: پانزده مرتبه، یا یک شبانه‌روز به طوری که در مسأله بعد گفته میشود شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند: از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است؛ بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب آن است کسانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم میشوند، با او ازدواج نکنند.
هشتم: دو سال بچه تمام نشده باشد، و اگر بعد از تمام‌شدن دو سال، او را شیر دهند به کسی محرم نمیشود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام‌شدن دو سال، چهارده مرتبه و بعد از آن، یک مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمیشود، ولی چنان‌چه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچهای را شیر دهد، آن بچه به کسانی که گفته شد بنابر احتیاط لازم محرم میشود، ولی احتیاط به ترک نظر کسانی که به این رضاع به او محرم شدهاند ترک نشود.
مسأله 2484. باید بچه در بین یک شبانه‌روز، غذا یا شیر کسی دیگر را نخورد ولی اگر کمی غذا بخورد که نگویند در بین، غذا خورده اشکال ندارد، و نیز باید پانزده مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر کسی دیگر را نخورد، و در هر دفعه بدون فاصله شیر بخورد، ولی اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند، یا کمی صبر کند که از اولی که پستان در دهان میگیرد تا وقتی سیر میشود یک دفعه حساب شود، اشکال ندارد.
مسأله 2485. اگر زن از شیر شوهر خود بچهای را شیر دهد، بعد شوهر دیگری کند و از شیر آن شوهر هم بچه دیگری را شیر دهد، آن دو بچه به یکدیگر محرم نمیشوند اگر چه بهتر است با هم ازدواج نکنند.
مسأله 2486. اگر زن از شیر یک شوهر چندین بچه را شیر دهد، همه آنان به یکدیگر و به شوهر و به زنی که آنان را شیر داده محرم میشوند.
مسأله 2487. اگر کسی چند زن داشته باشد، و هر کدام آنان با شرایطی که گفتیم بچههایی را شیر دهد، همه آن بچهها به یکدیگر و به آن مرد و به همه آن زنان محرم میشوند.
مسأله 2488. اگر کسی دو زن داشته باشد و یکی از آنان بچهای را مثلاً هشت مرتبه و دیگری هفت مرتبه شیر بدهد آن بچه به کسی محرم نمیشود.
مسأله 2489. اگر زنی از شیر یک شوهر پسر و دختری را شیر کامل بدهد، خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمیشوند، ولی احتیاط مستحب آن است که با یکدیگر ازدواج نکنند.
مسأله 2490. انسان نمیتواند بدون اذن زن خود، با زنانی که به واسطه شیر خوردن، خواهرزاده یا برادرزاده زن او شدهاند ازدواج کند، و نیز اگر با پسری لواط کند، احتیاط واجب آن است که دختر و خواهر و مادر و مادربزرگ آن پسر را که رضاعی هستند، یعنی به واسطه شیرخوردن، دختر و خواهر و مادر او شدهاند، برای خود عقد نکند.
مسأله 2491. زنی که برادر انسان را شیر داده، به انسان محرم نمیشود، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.
مسأله 2492. انسان نمیتواند با دو خواهر، اگر چه رضاعی باشند، یعنی به واسطه شیر خوردن خواهر یکدیگر شده باشند ازدواج کند، و چنان‌چه دو زن را عقد کند و بعد بفهمد خواهر بودهاند، در صورتی که عقد آنان در یک وقت بوده هر دو باطل است، و اگر در یک وقت نبوده، عقد اولی صحیح، و عقد دومی باطل میباشد.
مسأله 2493. اگر زن از شیر شوهر خود کسانی را که گفته میشود شیر دهد، شوهرش بر او حرام نمیشود، اگر چه بهتر آن است که احتیاط کند.
اول: برادر و خواهر خود را.
دوم: عمو و عمه و دایی و خاله خود را.
سوم: اولاد عمو و اولاد دایی خود را.
چهارم: برادرزاده خود را.
پنجم: برادر شوهر، یا خواهر شوهر خود را.
ششم: خواهرزاده خود، یا خواهرزاده شوهرش را.
هفتم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهرش را.
هشتم: نوه زن دیگر شوهر خود را.
مسأله 2494. اگر کسی دختر عمه یا دختر خاله انسان را شیر دهد، به انسان محرم نمیشود، ولی احتیاط مستحب آن است که از ازدواج با او خودداری نماید.
مسأله 2495. مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
آداب شیر دادن
مسأله 2496. برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر اوست، و سزاوار است که مادر برای شیردادن از شوهر خود مزد نگیرد، و خوب است که شوهر مزد بدهد، و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر میتواند بچه را از او گرفته و به دایه بدهد.
مسأله 2497. مستحب است دایه‌ای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی، و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد، و مکروه است کم عقل یا غیر دوازده امامی یا بد صورت، یا بدخلق، یا زنازاده باشد، و نیز مکروه است دایه‌ای بگیرند که شیرش از بچهای است که از زنا به دنیا آمده باشد.
مسائل متفرقه شیر دادن
مسأله 2498. مستحب است از زن جلوگیری کرد که هر بچهای را شیر ندهد، زیرا ممکن است فراموش شود که به چه کسانی شیر داده، و بعداً دو نفر محرم با یکدیگر ازدواج نمایند.
مسأله 2499. کسانی که به واسطه شیر خوردن، خویشی پیدا میکنند، مستحب است یکدیگر را احترام نمایند، ولی از یکدیگر ارث نمیبرند، و حقوق خویشی که انسان با خویشان خود دارد، برای آنان نیست.
مسأله 2500. در صورتی که ممکن باشد، مستحب است بچه را دو سال تمام شیر بدهند.
مسأله 2501. اگر به واسطه شیر دادن، حق شوهر از بین نرود، زن میتواند بدون اجازه شوهر، بچه دیگری را شیر دهد، ولی جایز نیست بچهای را شیر دهد که به واسطه شیر دادن به آن بچه به شوهر خود حرام شود، مثلاً اگر شوهر او دختر شیرخواری را برای خود عقد کرده باشد، زن نباید آن دختر را شیر دهد، چون اگر آن دختر را شیر دهد، مادر زن شوهرش میشود و بر او حرام میگردد.
مسأله 2502. اگر کسی بخواهد زن برادرش به او محرم شود، باید دختر شیرخواری را مثلاً دو روزه برای خود عقد کند، و در آن دو روز با شرایطی که در مسأله 2483 گفته شد، زن برادرش آن دختر را شیر دهد.
مسأله 2503. اگر مرد پیش از آن که زنی را برای خود عقد کند، بگوید: به واسطه شیر خوردن، آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگوید که شیر مادر او را خورده، چنان‌چه تصدیق او ممکن باشد، نمیتواند با آن زن ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید، عقد باطل است. پس اگر مرد با او نزدیکی نکرده باشد، یا نزدیکی کرده باشد ولی در وقت نزدیکی‌کردن، زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد، و اگر بعد از نزدیکی بفهمد که بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهر او را بدهد، و اگر مهر المثل او با مهر المسمی تفاوت دارد، در مقدار تفاوت با هم مصالحه نمایند.
مسأله 2504. اگر زن پیش از عقد بگوید: به واسطه شیر خوردن بر مردی حرام شده است؛ چنان‌چه تصدیق او ممکن باشد، نمیتواند با آن مرد ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید، مثل صورتی است که مرد بعد از عقد بگوید که زن بر او حرام است، و حکم آن در مسأله پیش گفته شد.
مسأله 2505. شیردادنی که علت محرم‌شدن است به دو چیز ثابت میشود:
اول: خبر دادن عدّهای که انسان از گفته آنان یقین یا اطمینان پیدا کند.
دوم: شهادت دو مرد عادل یا چهار زن عادله، ولی باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلاً بگویند: ما دیدهایم که فلان بچه بیست و چهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده، و چیزی هم در بین نخورده، و همچنین سایر شرایط را که در مسأله 2483 گفته شد شرح دهند.
مسأله 2506. اگر شک کنند بچه به مقداری که علت محرم‌شدن است شیر خورده یا نه، یا گمان داشته باشند که به آن مقدار شیر خورده، بچه به کسی محرم نمیشود، ولی بهتر آن است که احتیاط کنند.
برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:
رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)
ثبت دیدگاه