راه او بشریت را نجات خواهد داد

راه او بشریت را نجات خواهد داد

یادداشتی از مرجع ولائی حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره به مناسبت میلاد پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم

سخن به ذکر تو آراﺳﺘﻦ ﻣﺮاد این است

ﮐﻪ ﭘﯿﺶ اهل هنر ﻣﻨﺼﺒﻲ ﺑﻮد ﻣﺎ را

و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﻨﻘﺒﺖ آﻓﺘﺎب ﻣﻌﻠﻮم است

چه ﺣﺎﺟﺘﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺸّﺎطه روی زﻳﺒﺎ را

سخن گفتن از شخصیت با عظمت و والایی که از سوی مسلمان و غیرمسلمان, صدها هزار کتاب و خطابه و مقاله و قصیده و رساله درباره او نگاشته شده و عالی ترین معارف و فرهنگ، و انسانی ترین تعلیمات اجتماعی و سیاسی و اخلاقی و اقتصادی را به بشر عطا کرده، خلاف ادب است. ما چه می توانیم بگوییم و بنویسیم که درخور کمالی از کمالات عظیم آن برگزیده خدا باشد؟ پس چاره ای نداریم جز آن که سر خجلت به زیر اندازیم و از هرچه گفته ایم یا می گوییم عذرخواهی نماییم.

البته اگر هم سخنی می گوییم، نه برای این است که ذرّه وار، خورشید جهانتاب را مدح کنیم یا قطره سان، عظمت اقیانوس ها را وصف نماییم که در برابر خورشید وجود و اقیانوس فضایل و کمالاتش از ذرّه و قطره هم کمتریم، بلکه برای این است که از این رهگذر، هم کسب ثوابی می کنیم و هم از یاد آن حضرت لذّت می بریم و ضمیر خود را روشن می سازیم و قلوبمان را جلا می دهیم. لذا برای موفّقیت خویش از نام بردن آن حضرت و صلواتْ فرستادن بر او و توصیف و تعظیم او در هر فرصت و هرمناسبت خودداری نمی کنیم.

دانشمندان، نویسندگان و شعرای هر دین و مذهبی نیز هم کلام با همه دنیا این قهرمان عظمت ها را ستوده و جبهه مسکنت از وصف آن حضرت، بر زمین ساییده اند که چند نمونه ای از آن را از باب قطره ای از اقیانوسی بیکران تقدیم خواهیم کرد:

از جمله شعرای عجم که در مدح حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله شعر سروده اند، سروش اصفهانی ملقّب به شمس الشعرا است که در دیوان شعر خود دارد:

امروز فسرد آزر برزین   کردند براق مَحْمِدَت را زین

امروز بهشتیان به استبرق   بستند بهشت عدل را آذین

امروز بُوَد فرشتگان را سور   و اهریمن، سوگوار و اندوهگین

امروز شکست صفه کسری   و آمد به جهان یکی درست آیین

امروز به گلْستان دین بشکفت   شمشاد و گل و بنفشه و نسرین

سالار پیامبران ابوالقاسم   آن کرده خطاب، ایزدش یاسین

چون شعله کشد جحیم آتش را   حب وی و آل وی دهد تسکین

بر جنّ و بشر پیمبر مرسل   نسرشته خدای، بوالبشر را طین

خورده است خدا به موی او سوگند   کرده است خدا به روی او تحسین

از چرخ گذشته با چه؟ با جامه   بر عرش نشسته با چه؟ با نعلین

مخذول نفاق او بود پرویز   مسمار سم براق او پروین

نفرین کردند انبیا بر قوم   چون نوح و چو هود و صاحب یقطین

آزار ز انبیا فزون تر دید   از قوم، و نکرد قوم را نفرین

از فرش به عرش رفت و باز آمد   جنبنده هنوز حلقه زلفین

اسرار دو کون در شب معراج   بی واسطه کرد حق بدو تلقین

طبع من و صد هزار همچون من   از منقبتش مقصر و مسکین

و شعرای عرب هم در مدح آن حضرت و مناقب و فضایل بیکران ایشان بسیار شعر و نثر سروده و نوشته اند، به طور مثال شاعر عرب احمد الشوقی در سروده ی خود می گوید:

ولد الهدى فالکائنات ضیاء   و فم الزمان تبسم و ثناء

الروح و الملأ الملائک حوله   للدّین والدّنیا به بشراء

والعرش یزهو والحظیره تزدهی   و المنتهى والسدره العصماء

تا آنجا که می گوید:

بک بشّر الله السماء فزینت   و تضوّعت مسکاً بک الغبراء

یوم یتیه على الزمان صباحه   ومساوه بمحمد وضاء(1)

این ها نمونه ای از اشعار در وصف و مدح حضرت ختمی مرتبت است، ولی هر چه که ما بگوییم و دیگران اعتراف کنند قرآن از همه بالاتر است:

«لَقَدْ مَنَّ اللهُ عَلَى الْمُومِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَ یُزَکیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکتَابَ وَ الْحِکمَهَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلاَلٍ مُبِینٍ.»(2)

اصلاً راجع به شخصیت حضرت رسول صلی الله علیه و آله ما نمی توانیم حرف بزنیم. انسان مبهوت می شود، آن هایی هم که خیلی بالا هستند مبهوت می شوند.

باید مثل امیرالمومنین علیه الصلوه و السلام، پیغمبر را وصف کند. اگر می خواهید وصف آن حضرت را ببینید، باید آن خطبه شریفه امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه را ملاحظه کنید که می فرماید:

«إِنَّ اللهَ تَعَالَى بَعَثَ مُحَمَّداً نَذِیراً لِلْعَالَمِینَ وَ أَمِیناً عَلَى‏ التَّنْزِیلِ‏ وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ الْعَرَبِ عَلَى شَرِّ دِینٍ وَ فِی شَرِّ دَارٍ مُنِیخُونَ بَیْنَ حِجَارَهٍ خُشْنٍ وَ حَیَّاتٍ صُمٍّ تَشْرَبُونَ الْکدِرَ وَ تَأْکلُونَ الْجَشِبَ وَ تَسْفِکونَ دِمَاءَکمْ وَ تَقْطَعُونَ أَرْحَامَکمْ الْأَصْنَامُ فِیکمْ مَنْصُوبَهٌ وَ الْآثَامُ بِکمْ مَعْصُوبَه»(3)

یا در جای دیگری از نهج البلاغه شریف می فرماید:

«أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ وَ أَعْلَامُ الْهُدَى دَارِسَهٌ وَ مَنَاهِجُ الدِّینِ طَامِسَهٌ فَصَدَعَ بِالْحَقِّ وَ نَصَحَ لِلْخَلْقِ‏ وَ هَدَى إِلَى‏ الرُّشْدِ وَ أَمَرَ بِالْقَصْدِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم‏.»(4)

خلاصه این که در اطراف شخصیت پیغمبر صلوات الله علیه و آله اگر هر روز بگوییم باز هم تمام نمی شود. حتی بیگانگان و خاورشناسان هم در مقابل عظمت های وجود پیغمبر ناچار به اعتراف شده اند:

توماس کارلایل در کتاب الأبطال که ترجمه آن به نام قهرمانان منتشر شده است، از هر صنفی، قهرمان و بطل آن صنف، یعنی کسی که در آن صنف موفق بوده است را نام می برد، مثل البطل فی صوره القائد، البطل فی صوره الشاعر. در جایی می گوید: البطل فی صوره النبی، قهرمان پیغمبران. در آنجا نه حضرت موسی را می گوید و نه حضرت عیسی، و نه حضرت ابراهیم را، بلکه می گوید: بطل و قهرمان در نبوت و پیغمبری، محمد است.

و یا چه نیکو سروده است آن مرد مادّی، «شبلی شمیّل»، در قصیده‎ای که در مدح آن حضرت سروده است:

من دونه الأبطال فی کلّ الوری   من حاضر أو غائب أو آت؛

تمام مردان بزرگ دنیا و قهرمانان گذشته و حال و آینده مقامشان و شأنشان و شخصیّتشان مادون مقام اعلای محمّد صلی الله علیه و آله است.

آری، حقیقت همین است که در میان قهرمانان بزرگ تاریخ آن که به حق در همه فضیلت ها و ارزش ها قهرمان است محمّد است، و آن که در بین صاحبان رسالت های آسمانی موفّق‎تر و ممتازتر و عالیقدرتر است و یا به قول «توماس کارلایل» قهرمان در صورتِ پیغمبر است، محمّد ‎است.

مسیحی منصف و دانشمند دیگری ضمن قصیده‎ای در مدح آن حضرت، گفته است:

انى مسیـــحى اجلّ محمّداً   و أراه فى سفر العلا عنوانا؛

من مسیـحی هستم و محمّد را تجلیل می کنم و او را سرآغاز کتاب علوّ و بلندی مقام می دانم.

جورج برنارد شاو می‎گوید:

«واجب است محمّد نجات دهنده انسانیّت خوانده شود. من عقیده دارم اگر مردی مانند او رهبری عالم جدید را عهده ‎دار شود، در حلّ مشکلات و دشواری های کنونی به‎طوری که تمام مردم عالم در سعادت و صلح و سازش زندگی کنند، پیروز و موفّق می‎شود. محمّد کامل ترین افراد بشر است از گذشتگان و معاصران، و همانند او در آیندگان نیز تصوّر ‎نمی‎شود». (5)

و همو به نقل از روزنامه لایف چاپ انگلستان می‎گوید: «بزرگ‎ترین و مهم‎ترین تعالیم یک مذهب، اصل کمک به بشر است که او را به سوی زندگی بهتر سوق‎ دهد. هر مذهبی که دارای این اصل و افکار نباشد باید متروک شود.»

مشارٌ‎الیه دلایلی را که اسلام و فقط اسلام می‎تواند وسایل نیل بشر این دوره را به مقصود اصلی فراهم‎ سازد شرح می‎دهد و می‎گوید: «اگر انسان همان انسانی است که حقّاً بایستی مظهر خدا باشد، باید از لحاظ مزبور تعالیم اسلامی را پیش روی خود قرار‎دهد. اسلام همیشه به قدر کافی قوی بوده و اساس و شالوده خود را حفظ نموده و تا امروز نیز همین‎طور است و خواهد ‎بود.»

برنارد شاو اضافه می‎کند: «هر قدر که دنیا در ترقّی پیشرفت کند و به هر اندازه که بشر به ذروه حکمت و فلسفه ارتقا جوید، باز مذهب اسلام جلوتر است.»

در پایان این مقاله مفصّل آمده است: «برنارد شاو اذعان می‎کند که دنیا عموماً و انگلستان خصوصاً بایستی اسلام یا آیین و تعالیم شبیه به آن را برای نجات خود انتخاب کنند و خواهی ‎نخواهی به آن بگروند.»

در میان دانشمندان و علمای بیگانه امثال برنارد شاو بسیارند که این حقایق را تحقیق و تصدیق کرده اند.

معلوم است که با این همه اعتراف و سخن درباره بزرگ شخصیت جهان بشریت، مسلمانان باید چقدر حق شناس زحمات و هدایت ها و راهنمایی های آن حضرت باشند.

امّید است در این عصر، مسلمانان آگاه و فداکار، خصوصاً نسل جوان، رسالت اسلام را به مردم دنیا برسانند و تمام نقاط را به انوار هدایت آن متصل سازند و اعصار طلایی ایمان و عمل را متعهّدانه تجدید نمایند.

1. این شعر در الشوقیات احمد الشوقی چاپ دار الشروق مصر آمده است.

2. آل عمران؛ آیه164.

3. نهج البلاغه؛ خطبه26.

4. نهج البلاغه؛ خطبه195.

5. روزنامه الجمهوریه چاپ مصر شماره 14 مه 1970.