زکات فطره

زکات فطره

مسأله 1999. کسی که موقع مغرب شب عید فطر بالغ و عاقل و هشیار است و فقیر و بنده کس دیگری نیست، باید برای خودش و کسانی که نان‌خور او هستند، هر نفری یک صاع که تقریباً سه کیلو است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند این‌ها را به مستحق بدهد، و اگر پول یکی از این‌ها را هم بدهد کافی است، و بنابر احتیاط، بر کسی که موقع مغرب ماه شوال بی‎هوش باشد نیز واجب است.

مسأله 2000. کسی که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و عیالاتش را بگذراند، فقیر است، و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.

مسأله 2001. انسان باید فطره کسانی را که موقع مغرب شب عید فطر، نان‎خور او حساب می‎شوند بدهد؛ کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر.

مسأله 2002. اگر کسی را که نان‌خور او است و در شهر دیگر است وکیل کند که از مال او فطره خود را بدهد، چنان‌چه اطمینان داشته باشد که فطره را می‎دهد، لازم نیست خودش فطره او را بدهد.

مسأله 2003. فطره مهمانی که پیش از مغرب شب عید فطر با رضایت صاحب‌خانه وارد شده، در صورتی که بگویند: امشب نان او را داده، بر او واجب است هر چند نان‌خور او حساب نشود.

مسأله 2004. فطره مهمانی که پیش از مغرب شب عید فطر بدون رضایت صاحب‌خانه وارد می شود و مدتی نزد او می‎ماند، بنابر احتیاط، واجب است، و هم‌چنین است فطره کسی که انسان را مجبور کرده‎اند که خرجی او را بدهد.

مسأله 2005. فطره مهمانی که بعد از مغرب شب عید فطر وارد می‎شود، بر صاحب‎خانه واجب نیست، اگر چه پیش از مغرب او را دعوت کرده باشد و در خانه او هم افطار کند.

مسأله 2006. اگر کسی موقع مغرب شب عید فطر دیوانه باشد، زکات فطره بر او واجب نیست.

مسأله 2007. اگر پیش از مغرب یا مقارن آن بچه بالغ شود یا دیوانه عاقل گردد یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب‌شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.

مسأله 2008. کسی که موقع مغرب شب عید فطر زکات فطره بر او واجب نیست، اگر تا پیش از ظهر روز عید شرط‎ های واجب‌شدن فطره در او پیدا شود، مستحب است زکات فطره را بدهد.

مسأله 2009. کافری که بعد از مغرب شب عید فطر مسلمان شده، فطره بر او واجب نیست؛ ولی مسلمانی که شیعه نبوده، اگر بعد از دیدن ماه شیعه شود، باید زکات فطره را بدهد.

مسأله 2010. کسی که فقط به اندازه یک صاع که تقریباً سه کیلو است گندم و مانند آن دارد، مستحب است زکات فطره را بدهد، و چنان‌چه عیالاتی داشته باشد و بخواهد فطره آنان را هم بدهد، می‎تواند به قصد فطره، آن یک صاع را به یکی از عیالاتش بدهد، و او هم به همین قصد به دیگری بدهد، و هم‌چنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزی را که می‎گیرد به کسی بدهد که از خودشان نباشد، و اگر یکی از آن‌ها صغیر باشد، ولیّ او به جای او می گیرد و احتیاط آن است که چیزی را که برای صغیر گرفته به کسی ندهد.

مسأله 2011. اگر بعد از مغرب شب عید فطر بچه‌دار شود، یا کسی نان‎خور او حساب شود، واجب نیست فطره او را بدهد، اگرچه مستحب است فطره کسانی را که بعد از مغرب تا پیش از ظهر روز عید نان‌خور او حساب می‎شوند بدهد.

مسأله 2012. اگر انسان نان‌خور کسی باشد و پیش از مغرب یا مقارن آن نان‌خور کسی دیگر شود، فطره او بر کسی که نان‌خور او شده واجب است، مثلاً اگر دختر پیش از مغرب به خانه شوهر رود، شوهرش باید فطره او را بدهد.

مسأله 2013. کسی که دیگری باید فطره او را بدهد، واجب نیست فطره خود را بدهد.

مسأله 2014. اگر فطره انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمی‎شود مگر آن که شخص غنی نان‌خور فقیر باشد که در این صورت احتیاط لازم آن است که غنی فطره خود را بدهد.

مسأله 2015. اگر کسی که فطره او بر دیگری واجب است خودش فطره را بدهد، از کسی که فطره بر او واجب شده ساقط نمی‎شود.

مسأله 2016. زنی که شوهرش مخارج او را نمی‌دهد، چنان‌چه نان‌خور کسی دیگر باشد، فطره‎اش بر آن کس واجب است، و اگر نان‎خور کسی دیگر نیست، در صورتی که فقیر نباشد، باید فطره خود را بدهد.

مسأله 2017. کسی که سید نیست، نمی‎تواند به سید فطره بدهد حتی اگر سیدی نان‌خور او باشد، نمی‎تواند فطره او را به سید دیگر بدهد.

مسأله 2018. فطره طفلی که از مادر یا دایه شیر می‎خورد، بر کسی است که مخارج مادر یا دایه را می‎دهد، ولی اگر مادر یا دایه مخارج خود را از مال طفل برمی‎دارد، فطره طفل بر کسی واجب نیست.

مسأله 2019. انسان اگر چه مخارج عیالاتش را از مال حرام بدهد، باید فطره آنان را از مال حلال بدهد.

مسأله 2020. اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد باید فطره او را هم بدهد، ولی چنان‌چه شرط کند که مقداری از مخارج او را بدهد و مثلاً پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.

مسأله 2021. اگر کسی بعد از مغرب شب عید فطر بمیرد، باید فطره او و عیالاتش را از مال او بدهند، ولی اگر پیش از مغرب بمیرد، واجب نیست فطره او و عیالاتش را از مال او بدهند.

مصرف زکات فطره

مسأله 2022. احتیاط واجب آن است که زکات فطره را به فقرای شیعه اثنا عشری بدهد اگر چه در شهر دیگر باشند، و چون نقل این زکات به شهر دیگر خلاف احتیاط است اگر در شهر خودش فقیر شیعه نباشد مال خود را به شهر دیگر ببرد و در آنجا به قصد زکات به شیعه بدهد.

مسأله 2023. اگر طفل شیعه‎ای فقیر باشد، انسان می‎تواند فطره را با اذن ولیّ شرعی او به مصرف او برساند، یا به واسطه‌دادن به ولی طفل، ملک طفل نماید.

مسأله 2024. فقیری که فطره به او می‎دهند، لازم نیست عادل باشد ولی احتیاط واجب آن است که به شراب‌خوار و کسی که آشکارا معصیت می‎کند فطره ندهند.

مسأله 2025. به کسی که فطره را در معصیت مصرف می‎کند نباید فطره بدهند.

مسأله 2026. احتیاط واجب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع که تقریباً سه کیلو است فطره ندهند، ولی اگر بیشتر بدهند اشکال ندارد.

مسأله 2027. اگر از جنسی که قیمتش دو برابر قیمت معمولی آن است، مثلاً از گندمی که قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولی است، نصف صاع که معنای آن در مسأله پیش گفته شد بدهد کافی نیست، و اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشکال دارد.

مسأله 2028. انسان نمی‎تواند نصف صاع را از یک جنس مثلاً گندم و نصف دیگر آن را از جنس دیگر مثلاً جو بدهد، و اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشکال دارد.

مسأله 2029. مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم بدارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحب است آن‌ها را مقدم بدارد.

مسأله 2030. اگر انسان به خیال این‌که کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، چنان‌چه مالی را که به او داده از بین نرفته باشد، باید پس بگیرد و به مستحق بدهد، و اگر نتواند پس بگیرد، باید از مال خودش فطره را بدهد، و اگر از بین رفته باشد، در صورتی که گیرنده فطره می‎دانسته آنچه را گرفته فطره است، باید عوض آن را بدهد، و اگر نمی‎دانسته، دادن عوض بر او واجب نیست، و انسان باید دوباره فطره را بدهد.

مسأله 2031. اگر کسی بگوید فقیرم، نمی‎شود به او فطره داد، مگر آن که از گفته او اطمینان پیدا شود، یا انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است.

مسائل متفرقه زکات فطره

مسأله 2032. انسان باید زکات فطره را به قصد قربت، یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعی که آن را می‎دهد، نیت دادن فطره نماید.

مسأله 2033. اگر پیش از ماه رمضان فطره را بدهد صحیح نیست، لکن جواز دادن آن در ماه رمضان بعید نیست، و اگر پیش از رمضان یا در ماه رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آن که فطره بر او واجب شد طلب خود را بابت فطره حساب کند، مانعی ندارد.

مسأله 2034. گندم یا چیز دیگری را که برای فطره می‎دهد، باید به جنس دیگر یا خاک مخلوط نباشد، و چنان‌چه مخلوط باشد، اگر خالص آن به یک صاع که تقریباً سه کیلو است برسد، یا آنچه مخلوط شده به قدری کم باشد که قابل اعتنا نباشد اشکال ندارد.

مسأله 2035. اگر فطره را از چیز معیوب بدهد کافی نیست.

مسأله 2036. کسی که فطره چند نفر را می‎دهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، و اگر مثلاً فطره بعضی را گندم و فطره بعض دیگر را جو بدهد، کافی است.

مسأله 2037. کسی که نماز عید می‎خواند، بنابر احتیاط واجب، باید فطره را پیش از نماز عید بدهد و یا جدا نماید، ولی اگر نماز عید نمی‎خواند، می‎تواند دادن فطره را تا ظهر تأخیر بیندازد.

مسأله 2038. اگر به نیت فطره مقداری از مال خود را کنار بگذارد و تا ظهر روز عید به مستحق ندهد، احتیاط واجب آن است که هر وقت آن را می‎دهد نیت فطره نماید.

مسأله 2039. اگر موقعی که دادن زکات فطره واجب است فطره را ندهد و کنار هم نگذارد، بعداً باید بدون این‌که نیت ادا و قضا کند فطره را بدهد.

مسأله 2040. اگر فطره را کنار بگذارد، نمی‎تواند آن را برای خودش بردارد و مال دیگری را برای فطره بگذارد.

مسأله 2041. اگر انسان مالی داشته باشد که قیمتش از فطره بیشتر است، چنان‌چه فطره را ندهد و نیت کند که مقداری از آن مال برای فطره باشد اشکال دارد.

مسأله 2042. اگر مالی را که برای فطره کنار گذاشته از بین برود، چنان‌چه دسترسی به فقیر داشته و دادن فطره را تأخیر انداخته، باید عوض آن را بدهد، و اگر دسترسی به فقیر نداشته ضامن نیست.

مسأله 2043. اگر در محل خودش مستحق پیدا شود، احتیاط واجب آن است که فطره را به جای دیگر نبرد و اگر به جای دیگر ببرد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد.

برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)