غسل های واجب

غسل های واجب

غسل های واجب هفت است:

اول: غسل جنابت

دوم: غسل حیض

سوم: غسل نفاس

چهارم: غسل استحاضه

پنجم: غسل مس میت

ششم: غسل میت

هفتم: غسلی که به واسطه نذر و قسم و مانند این‌ها واجب می‎شود.

احکام جنابت

مسأله 351. اگر انسان جنب شود، برای کارهایی مانند نماز که شرط آن طهارت است باید غسل کند، و سبب جنابت دو چیز است:

اول: جماع

دوم: بـیرون‌آمـدن منی، چه در خـواب باشد یا بیـداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی‎شهوت، با اختیار باشد یا بی‎اختیار.

مسأله 352. اگر رطوبتی از انسان خارج شود و نداند منی است یا بول یا غیر این‌ها، چنان‌چه با شهوت و جستن بیرون آمده و یا با جستن بیرون آمده و بعد از بیرون‌آمدن آن، بدن سست شده، آن رطوبت حکم منی دارد، و اگر هیچ‌یک از این دو نشانه را نداشته باشد، حکم منی ندارد مگر آن که علم یا اطمینان پیدا کند که منی بوده است و در مریض لازم نیست آن آب، با جستن بیرون آمده باشد، بلکه اگر با شهوت بیرون آید در حکم منی است.

مسأله 353. اگر از مردی که مریض نیست آبی با جستن بیرون آید و نداند که با شهوت بوده یا نه، یا بعد از بیرون‌‌آمدن، بدن سست شده یا نه، چنان‌چه پیش از بیرون‌آمدن آن آب، وضو داشته احتیاط مستحب آن است که غسل کند و وضو لازم نیست و اگر وضو نداشته غسل واجب نیست و احتیاط مستحب است، و واجب است وضو بگیرد و اگر بداند آنچه خارج شده یا بول است یا منی و قبلاً وضو داشته، باید جمع بین غسل و وضو نماید، و اگر وضو نداشته، غسل لازم نیست و وضو کافی است.

مسأله 354. مستحب است انسان بعد از بیرون‌آمدن منی بول کند، و اگر بول نکند و بعد از غسل رطوبتی از او بیرون آید که نداند منی است یا رطوبت دیگر، حکم منی دارد.

مسأله 355. اگر انسان جماع کند و به اندازه ختنه‎گاه یا بیشتر داخل شود؛ در زن باشد یا در مرد، در قُبل باشد یا در دُبر، بالغ باشند یا نابالغ هر دو جنب می‎شوند، اگر چه منی هم بیرون نیاید.

مسأله 356. اگر شک کند که به مقدار ختنه‎گاه داخل شده یا نه، غسل بر او واجب نیست.

مسأله 357. اگر نعوذ بالله حیوانی را وطی کند، یعنی با او نزدیکی نماید و منی از او بیرون آید، غسل تنها کافی است و اگر منی بیرون نیاید، چنان‌چه پیش از وطی وضو داشته، باز هم غسل تنها کافی است، و اگر وضو نداشته، احتیاط واجب آن است که غسل کند و وضو هم بگیرد.

مسأله 358. اگر منی از جای خود حرکت کند و بیرون نیاید، یا انسان شک کند که منی از او بیرون آمده یا نه، غسل بر او واجب نیست.

مسأله 359. کسی که نمی‎تواند غسل کند ولی تیمم برایش ممکن است، بعد از داخل‌شدن وقت نماز هم می‎تواند با عیال خود نزدیکی کند.

مسأله 360. اگر در لباس خود منی ببیند و بداند که از خود او است و برای آن غسل نکرده، باید غسل کند؛ و نمازهایی را که یقین دارد بعد از بیرون‌آمدن منی خوانده قضا کند، ولی نمازهایی را که احتمال می‎دهد بعد از بیرون‌آمدن منی خوانده، لازم نیست قضا نماید.

اعمالی که بر جنب حرام است

مسأله 361. پنج عمل بر جنب حرام است:

اول: رساندن جایی از بدن به خط قرآن، یا به اسم خدا و سائر اسما و صفات خاصه خدا، و بنابر احتیاط رساندن جایی از بدن به نام پیغمبران و ائمه علیهم السلام، و حضرت زهرا علیها السلام، به طوری که در وضو گفته شد.

دوم: رفتن در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر صلی الله علیه وآله اگر چه از یک در داخل و از در دیگر خارج شود.

سوم: توقف در مساجد دیگر؛ ولی اگر از یک در داخل و از در دیگر خارج شود، یا برای برداشتن چیزی برود مانعی ندارد، و احتیاط واجب نرفتن در حرم ائمه علیهم السلام است اگر چه از یک در وارد و از در دیگر خارج شود.

چهارم: گذاشتن چیزی در مسجد بلکه بنابر احتیاط لازم از خارج هم چیزی در مسجد نگذارد.

پنجم: خواندن آیه‎ای که سجده واجب دارد و آن در چهار سوره است:

1. سوره سی و دوم قرآن «الم تنزیل».

2. سوره چهل و یکم «حم سجده».

3. سوره پنجاه و سوم «والنجم».

4. سوره نود و ششم «اقرأ»؛ و اگر یک حرف از این چهار آیه را هم بخواند، حرام است و احتیاط مستحب آن است که آیات دیگر سوره سجده‎دار را نیز نخواند.

اعمالی که بر جنب مکروه است

مسأله 362. نه عمل بر جنب مکروه است:

اول و دوم: خوردن و آشامیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا دست‎ها را بشوید مکروه نیست.

سوم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره‎هایی که سجده واجب ندارد.

چهارم: رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خط‎های قرآن.

پنجم: همراه‌داشتن قرآن.

ششم: خوابیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، تیمم کند مکروه نیست و در این تیمم نیت کند به جهت امر خدا چه بدل از وضو یا غسل یا مستقل در رفع کراهت خوابیدن.

هفتم: خضاب‌کردن به حنا و مانند آن.

هشتم: مالیدن روغن به بدن.

نهم: جماع‌کردن، بعد از آن که محتلم شده، یعنی در خواب از او منی بیرون آمده است.

غسل جنابت

مسأله 363. غسل جنابت برای تحصیل طهارت از جنابت مستحب است و برای خواندن نماز واجب و مانند آن واجب می‎شود، ولی برای نماز میت و سجده شکر و سجده‎های واجب قرآن غسل جنابت لازم نیست.

مسأله 364. لازم نیست در وقت غسل نیت کند که غسل واجب یا مستحب می‎کنم و اگر فقط به قصد قربت، یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم غسل کند کافی است.

مسأله 365. اگر یقین کند وقت نماز شده و نیت غسل واجب کند، و بعد معلوم شود که پیش از وقت غسل کرده، غسل او صحیح است.

مسأله 366. غسل را چه واجب باشد و چه مستحب، به دو قسم می‎شود انجام داد:

1. ترتیبی.

2. ارتماسی.

غسل ترتیبی

مسأله 367. در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اول سر و گردن، و بعد بنابر احتیاط طرف راست، و بعد طرف چپ بدن را بشوید، و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطه ندانستن مسأله ، به این ترتیب عمل نکند، غسل او در صورتی که سر و گردن را اول نشوید باطل است، و اگر طرف چپ را پیش از طرف راست بشوید، بنابر احتیاط غسلش باطل است.

مسأله 368. نصف ناف و نصف عورت را باید با طرف راست بدن، و نصف دیگر را با طرف چپ بشوید، بلکه بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.

مسأله 369. برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که می‎شوید مقداری از قسمت‎های دیگر را هم با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن، بشوید.

مسأله 370. اگر بعد از غسل بفهمد جایی از بدن را نشسته و نداند کجای بدن است، باید دوباره غسل کند.

مسأله 371. اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، چنان‌چه از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار کافی است. و اگر از طرف راست باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید، و اگر از سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید.

مسأله 372. اگر پیش از تمام‌شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است، ولی اگر در شستن مقداری از طرف راست شک کند، باید بعد از شستن آن مقدار، طرف چپ را هم بشوید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند، باید بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و طرف چپ را بشوید، و اگر بعد از تمام‌شدن طرف چپ شک کند که یکی از اعضای سابق یا مقداری از آن را شسته یا نه، به آن شک اعتنا نکند.

غسل ارتماسی

مسأله 373. در غسل ارتماسی باید آب در یک آن تمام بدن را بگیرد. پس اگر به نیت غسل ارتماسی در آب فرو رود، چنان‌چه پای او روی زمین باشد، باید از زمین بلند کند.

مسأله 374. در غسل ارتماسی احتیاط این است که موقعی نیت کند که مقداری از بدن بیرون آب باشد.

مسأله 375. اگر بعد از غسل ارتماسی بفهمد به مقداری از بدن آب نرسیده، چه جای آن را بداند یا نداند، باید دوباره غسل کند.

مسأله 376. اگر برای غسل ترتیبی وقت ندارد، ولی برای ارتماسی وقت دارد، باید غسل ارتماسی کند.

مسأله 377. کسی که روزه واجب گرفته یا برای حج یا عمره احرام بسته، نمی‎تواند غسل ارتماسی کند؛ ولی اگر از روی فراموشی غسل ارتماسی کند، صحیح است.

احکام غسل کردن

مسأله 378. در غسل ارتماسی باید تمام بدن پاک باشد، ولی در غسل ترتیبی پاک‌بودن تمام بدن لازم نیست، و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتی را پیش از غسل‌دادن آن قسمت آب بکشد کافی است.

مسأله 379. گذشت که عرق جنب از حرام نجس نیست. بنابراین اگر با آب گرم غسل کند، غسل او صحیح است، و احتیاط مستحب آن است که با آب سرد غسل کند.

مسأله 380. اگر در غسل به اندازه سر مویی از بدن نشسته بماند، غسل باطل است، ولی شستن جاهایی از بدن که دیده نمی‎شود، مثل داخل گوش و بینی واجب نیست.

مسأله 381. جایی را که شک دارد از ظاهر بدن است یا از باطن آن، بنابر احتیاط واجب باید بشوید.

مسأله 382. اگر سوراخ جای گوشواره و مانند آن به قدری گشاد باشد که داخل آن دیده شود، باید آن را شست؛ و اگر دیده نشود، شستن داخل آن لازم نیست.

مسأله 383. چیزی را که مانع رسیدن آب به بدن است، باید برطرف کند و اگر پیش از آن که یقین کند برطرف شده غسل نماید، غسل او باطل است.

مسأله 384. اگر موقع غسل شک کند چیزی که مانع از رسیدن آب باشد در بدن او هست یا نه، باید وارسی کند تا مطمئن شود که مانعی نیست.

مسأله 385. در غسل باید موهای کوتاهی را که جزء بدن حساب می‎شود، بشوید و شستن موهای بلند واجب نیست، بلکه اگر آب را طوری به پوست برساند که آن‌ها تَر نشوند، غسل صحیح است؛ ولی اگر رساندن آب به پوست، بدون شستن آن‌ها ممکن نباشد، باید آن‌ها را بشوید که آب به بدن برسد.

مسأله 386. تمام شرط‎هایی که برای صحیح‌بودن وضو گفته شد، مثل پاک‌بودن آب و غصبی‌نبودن آن در صحیح‌بودن غسل هم شرط است، ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید، و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن هر قسمت، فوراً قسمت دیگر را بشوید، بلکه اگر بعد از شستن سر و گردن مقداری صبر کند و بعد طرف راست را بشوید و بعد از مدتی طرف چپ را بشوید اشکال ندارد، ولی کسی که نمی‎تواند از بیرون‌آمدن بول و غائط خودداری کند، اگر در تمام وقت به اندازه‎ای که غسل کند و نماز بخواند بول و غائط از او بیرون نمی‎آید، باید هر قسمت را فوراً بعد از قسمت دیگر غسل دهد و بعد از غسل هم فوراً نماز بخواند، و هم‌چنین است حکم مستحاضه که بعداً گفته می‎شود.

مسأله 387. کسی که قصد دارد پول حمامی را ندهد یا بدون این‌که بداند حمامی راضی است بخواهد نسیه بگذارد، اگر چه بعد حمامی را راضی کند، غسل او باطل است، مگر آن که از راضی‌نبودن حمامی غافل باشد و قربهً إلی الله غسل کند که در این صورت غسل صحیح است و ضامن اجره المثل است.

مسأله 388. اگر حمامی راضی باشد که پول حمام نسیه بماند، ولی کسی که غسل می‎کند قصدش این باشد که طلب او را ندهد، یا از مال حرام بدهد، غسل او اشکال دارد، مگر این‌که بداند حمامی با این وصف هم راضی به غسل هست، یا با غفلت از راضی‌بودن حمامی غسل کند که در هر دو صورت غسل صحیح است.

مسأله 389. اگر بخواهد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد، غسل او باطل است؛ ولی اگر یقین دارد که حمامی با این وصف راضی به غسل است، یا با غفلت از رضایت حمامی غسل کند، غسلش صحیح است.

مسأله 390. اگر کسی در موقع غسل بیش از حد متعارف آب مصرف نماید و شک داشته باشد که آیا حمامی راضی است یا نه، غسل او باطل است مگر این‌که پیش از غسل از حمامی اذن بگیرد.

مسأله 391. اگر شک کند که غسل کرده یا نه، باید غسل کند، ولی اگر بعد از غسل شک کند، که غسل او درست بوده یا نه، لازم نیست دوباره غسل نماید.

مسأله 392. اگر در بین غسل، حدث اصغر از او سر بزند، مثلاً بول کند، می‎تواند غسل را تمام نماید و بعد وضو بگیرد، و بهتر آن است که غسل را احتیاطاً از سر بگیرد به قصد آنچه بر ذمه او است از اتمام یا اعاده، لکن وضو بعد از غسل در این صورت هم واجب است.

مسأله 393. اگر به خیال این‌که به اندازه غسل و نماز وقت دارد، برای خصوص آن نماز غسل کند و معلوم شود که کمتر از غسل و تمام نماز وقت داشته، غسل او اشکال دارد، ولی اگر به قصد طهارت از جنابت، غسل کرده که بعد نماز هم بخواند غسلش صحیح است اگر چه معلوم شود هیچ وقت نداشته است.

مسأله 394. کسی که جنب شده اگر شک کند غسل کرده یا نه، نمازهایی را که خوانده صحیح است ولی برای نمازهای بعد، باید غسل کند.

مسأله 395. کسی که چند غسل بر او واجب است، می‎تواند به نیت همه آن‌ها یک غسل به جا آورد، یا آن‌ها را جدا جدا انجام دهد، ولی اگر در بین آن‌ها غسل جنابت باشد و به قصد آن غسل کند، غسل‎های دیگر ساقط می‎شود.

مسأله 396. اگر بر جایی از بدن، آیه قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد، بنابر احتیاط واجب ـ اگر ممکن است ـ باید آن را از بین ببرد، و اگر ممکن نیست، باید وضو و غسل را ارتماسی انجام دهد، و چنان‌چه بخواهد وضو یا غسل را ترتیبی به جا آورد، باید آب را طوری به بدن برساند که دست او به نوشته نرسد.

مسأله 397. کسی که غسل جنابت کرده، نباید برای نماز وضو بگیرد، ولی با غسل‎های دیگر نمی‎شود نماز خواند و باید وضو هم گرفت.

برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)