منظور از آفرینش آسمان ها و زمین در شش روز

منظور از آفرینش آسمان ها و زمین در شش روز

سوال: در آیه 3 سوره مبارکه حدید آمده است که: خداوند آسمان ها و زمین را در 6 روز آفرید؛ درحالى که پیش از پیدا شدن آسمان و زمین، هنوز واحد زمانى به نام روز وجود نداشته، و اصلاً روز با وجود خورشید و زمین معنا پیدا کرده؛ لطفاً این معنى را توضیح دهید.

جواب: کلمه «یوم» و مرادف آن روز اگرچه بیشتر به معناى زمان تابش آفتاب و ضدّ شب به کار برده مى شود، ولى مفهوم آن وسیع تر از این است.

در قرآن کریم، احادیث شریفه و کلمات ادبا و سخنوران و شاعران عرب و عجم، در معانى دیگر ـ که قدر مشترک همه آنها زمان است ـ نیز گفته مى شود.

گاه گفته مى شود: «روز» و «یوم» و مقصود از آن، زمان بین طلوع آفتاب و غروب آن است. گاهى این کلمات گفته مى شود و از آن، مدّت یک جریان یا زمان و دوران یک حکومت، یا یک عصر، یا عمر یک شخص، یا دوران جوانى یا پیرى، یا دوران سیادت و عزّت و خوشى یک امّت و ملّت قصد مى شود. مثلاً گفته مى شود: امروز و فردا و از روز، دنیا و از فردا، آخرت قصد مى شود. یا شاعر مى گوید:

روز بزرگ گرچه جهان کم ندیده است   روزى چو روز حضرت خاتم ندیده است

که مقصود او از «روز حضرت خاتم»، تمام عصر حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم مى باشد. و مثلاً «اعشى» در این شعر:

شَتَّانَ مَا یوْمِی عَلَى کورِهَا    وَیوْمُ حَیانَ أَخِی جَابِرٍ

از دو دوران عمر خودش به «روز» تعبیر کرده است؛ و امیرالمومنین علیه السلام نیز در «خطبه شقشقیه» به این شعر، تمثّل جسته، و دو عصر و دو دوره را در ارتباط با خودشان، دو «روز» شمرده اند.

با توجه به این توضیح مختصر، معلوم مى شود که ستّه ایام (شش روز) در سوره مبارکه «حدید» و همچنین در سوره «اعراف»، آیه 54 اشاره به شش دورانى است که در آنها آسمان ها و زمین شکل گرفته و این نظامات و تشکیلات وجود یافته است. اشاره به این است که خلقت آسمان ها و زمین دفعى نبوده، بلکه به اراده الله و حکمت باری تعالى تدریجى انجام شده است؛ چنان که در اجزاى عالم خلقت و طبیعت، بیشتر یا همه چیزها به تدریج آفریده مى شوند. مثلاً سنگ ها و معادن و کانی های دیگر، بعضى در طىّ هزاران سال و بعضى بیشتر و بعضى کمتر از یکسال، و برخى کمتر از این زمان وجود پیدا مى کنند.

آسمان ها و زمین نیز بنابر این دو آیه کریمه در طىّ شش روز، شش دوران و شش تحوّل و جریان شکل گرفته و خلق شده اند. این دو آیه از عجایب آیات و معجزات قرآن کریم است که شکل گیرى و خلقت کل نظام آسمان ها و زمین را تدریجى اعلام مى نماید؛ و تدبّر در معانى این آیات موجب قوّت ایمان به خدا و وحى و رسالت حضرت خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله و سلم مى شود. والله العالم.