احکام آب مطلق و مضاف

احکام آب مطلق و مضاف‏

مسأله 15. آب یا مطلق است یا مضاف: آب مضاف، آبى است که آن را از چیزى بگیرند، مثل آب هندوانه و گلاب، یا با چیزى مخلوط باشد، مثل آبى که به قدرى با گِل و مانند آن مخلوط شود که دیگر به آن آب نگویند، و غیر این‏ها آب مطلق است، و آن بر پنج قسم است:

اول‏- آب کُر

دوم‏- آب قلیل

سوم‏- آب جارى

چهارم‏- آب باران

پنجم‏- آب چاه

آب کُر

مسأله 16. آب کُر مقدار آبى است که اگر در ظرفى که طول و عرض و عمق آن هر یک سه وجب باشد بریزند، آن ظرف را پر کند. و احتیاط آن است که هر بُعد آن سه وجب و نیم باشد، و وزن آن از صد و بیست و هشت من تبریز، بیست مثقال کمتر است.

مسأله 17. اگر عین نجس، مانند بول و خون یا چیزى که نجس شده است، مانند لباس نجس به آب کُر برسد، چنان‏چه آن آب، بو یا رنگ یا مزه نجاست را بگیرد، نجس مى‏ شود، و اگر تغییر نکند نجس نمى‏ شود.

مسأله 18. اگر بوى آب کُر به واسطه غیر نجاست تغییر کند، نجس نمى‏ شود.

مسأله 19. اگر عین نجس، مانند خون به آبى که بیشتر از کُر است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتى از آن را تغییر دهد، چنان‏چه مقدارى که تغییر نکرده کمتر از کُر باشد، تمام آب نجس مى‏ شود، و اگر به اندازه کُر یا بیشتر باشد، فقط مقدارى که بو یا رنگ یا مزه آن تغییر کرده نجس است.

مسأله 20. آب فواره اگر متصل به کُر باشد، آب نجس را پاک مى‏ کند، ولى اگر قطره قطره روى آب نجس بریزد، آن را پاک نمى‏ کند، مگر آن‏که چیزى روى فواره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن، به آب نجس متصل شود، و بنابر احتیاط واجب باید آب فواره با آن آب نجس مخلوط گردد.

مسأله 21. اگر چیز نجس را زیر شیرى که متصل به کُر است بشویند، آبى که از آن چیز مى‏ ریزد اگر متصل به کُر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد و عین نجاست هم در آن نباشد، پاک است.

مسأله 22. اگر مقدارى از آب کُر یخ ببندد و باقى آن به قدر کُر نباشد، چنان‏چه نجاست به آن برسد نجس مى‏ شود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است.

مسأله 23. آبى که به اندازه کُر بوده، اگر انسان شک کند از کُر کمتر شده یا نه، مثل آب کُر است، یعنى نجاست را پاک مى‏ کند، و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمى‏ شود. و آبى که کمتر از کُر بوده و انسان شک دارد به مقدار کُر شده یا نه، حکم آب کُر را ندارد.

مسأله 24. کُر بودن آب به دو راه ثابت مى‏ شود:

اول‏- آن که خود انسان یقین یا اطمینان پیدا کند.

دوم‏- آن که دو مرد عادل خبر دهند.

آب قلیل‏

مسأله 25. آب قلیل آبى است که از زمین نجوشد و از کُر کمتر باشد.

مسأله 26. اگر آب قلیل روى چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد، نجس مى‏شود. ولى اگر از بالا با فشار روى چیز نجس بریزد، مقدارى که به آن چیز مى‏رسد، نجس و هر چه بالاتر از آن است پاک مى‏ باشد.

مسأله 27. آب قلیلى که براى برطرف‏کردن عین نجاست روى چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد نجس است، و آب قلیلى که بعد از برطرف‏شدن عین نجاست براى آب‏کشیدن روى آن مى‏ریزند و از آن جدا مى‏ شود و بعد از آن محل پاک مى‏ شود، پاک است، و آبى که با آن مخرج بول و غائط را مى‏ شویند با پنج شرط پاک است:

اول‏: آن‏که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد.

دوم‏: نجاستى از خارج به آن نرسیده باشد.

سوم‏: نجاست دیگرى، مثل خون با بول یا غائط بیرون نیامده باشد.

چهارم‏: ذره‏ هاى غائط در آب پیدا نباشد.

پنجم: بیشتر از مقدار معمول نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.

آب جارى‏

مسأله 28. آب جارى آبى است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.

مسأله 29. آب جارى اگر چه کمتر از کُر باشد، چنان‏چه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نکرده پاک است.

مسأله 30. اگر نجاستى به آب جارى برسد، مقدارى از آن که بو یا رنگ یا مزه‏ اش به واسطه نجاست تغییر کرده نجس است. و طرفى که متصل به چشمه است اگر چه کمتر از کُر باشد پاک است. و آب‏هاى دیگر نهر، اگر به اندازه کُر باشد یا به واسطه آبى که تغییر نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاک و گر نه نجس است.

مسأله 31. آب چشمه‏ اى که جارى نیست ولى طورى است که اگر از آن بردارند باز مى‏ جوشد، حکم آب جارى دارد، یعنى اگر نجاست به آن برسد، تا وقتى که بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نکرده، پاک است.

مسأله 32. آبى که کنار نهر ایستاده و متصل به آب جارى است، حکم آب جارى را دارد.

مسأله 33. چشم ه‏اى که مثلاً در زمستان مى‏جوشد و در تابستان از جوشش مى‏افتد، فقط وقتى که مى ‏جوشد حکم آب جارى را دارد.

مسأله 34. آب حوض حمام اگر چه کمتر از کُر باشد، چنان‏چه به خزینه‏ اى که آب آن به اندازه کُر است متصل باشد، مثل آب جارى است.

مسأله 35. آب لوله‏ هاى حمام و عمارات که از شیرها و دوش‏ها مى‏ ریزد اگر متصل به کُر باشد مثل آب جارى است.

مسأله 36. آبى که روى زمین جریان دارد ولى از زمین نمى‏ جوشد، چنان‏چه کمتر از کُر باشد و نجاست به آن برسد نجس مى‏شود، اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد، چنان‏چه نجاست به پایین آن برسد بالاى آن نجس نمى‏ شود. و اگر با فشار از پایین به بالا هم باشد، مثل فواره، اگر به بالاى آن، چیز نجسى برسد پایین آن نجس نمى‏ شود.

آب باران‏

مسأله 37. اگر به چیز نجسی که عین نجاست در آن نیست یک مرتبه باران ببارد، جایی که باران به آن برسد پاک می‎شود. و در فرش و لباس و مانند این‌ها فشار لازم نیست. ولی باریدن دو سه قطره فایده ندارد، بلکه باید طوری باشد که بگویند باران می‎بارد و در زمین سخت جریان دارد. و اگر ظرف به ولوغ سگ نجس شده باشد، اقوی این است که اول خاک‌مال شود و سپس یک مرتبه در زیر باران بگذارند تا پاک ‎شود اگر چه احتیاط لازم این است که دو مرتبه با آب باران شسته شود.

مسأله 38. اگر باران به عین نجس ببارد و به جای دیگر ترشح کند، چنان‌چه عین نجاست همراه آن نباشد، و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است. پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح کند، چنان‌چه ذره‎های خون در آن باشد، یا آن‌که بو یا رنگ یا مزه خون گرفته باشد نجس می‎باشد.

مسأله 39. اگر بر سقف عمارت یا روی بام آن عین نجاست باشد، تا وقتی باران به بام می‎بارد، آبی که به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان می‎ریزد پاک است، و بعد از قطع‌شدن باران اگر معلوم باشد آبی که می‎ریزد به چیز نجس رسیده است، نجس می‎باشد.

مسأله 40. زمین نجسی که باران بر آن ببارد پاک می‎شود. و اگر باران بر زمین جاری شود و در حال باریدن به جای نجسی که زیر سقف است برسد، آن را نیز پاک می‎کند.

مسأله 41. خاک نجسی که به واسطه باران گل شود و علم به رسیدن باران به وصف اطلاق به تمام اجزای آن حاصل شود پاک است، ولی حصول علم به آن مشکل است.

مسأله 42. هر گاه آب باران در جایی جمع شود، اگر چه کمتر از کُر باشد، چنان‌چه موقعی که باران می‎آید، چیز نجسی را در آن بشویند و آب، بو یا رنگ یا مزه نجاست نگیرد، آن چیز نجس پاک می‎شود.

مسأله 43. اگر بر فرش پاکی که روی زمین نجس است باران ببارد و در حال باریدن به زمین نجس برسد، فرش نجس نمی‎شود و زمین هم پاک می‎گردد.

مسأله 44. اگر آب باران یا آب دیگر در گودالی جمع شود و کمتر از کُر باشد، پس از قطع‌شدن باران، با رسیدن نجاست به آن نجس می‎شود.

آب چاه‏

مسأله 45. آب چاهى که از زمین مى ‏جوشد اگر چه کمتر از کُر باشد، چنان‏چه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نکرده پاک است، ولى مستحب است پس از رسیدن بعضى از نجاست‏ها، مقدارى که در کتاب‏هاى مفصل گفته شده از آب آن بکشند.

مسأله 46. اگر نجاستى در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آن را تغییر دهد، چنان‏چه تغییر آب چاه از بین برود، بنابر احتیاط واجب موقعى پاک مى‏ شود که با آبى که از چاه مى‏ جوشد مخلوط گردد.

احکام آب‏ها

مسأله 47. آب مضاف – که معنی آن گفته شد- چیز نجس را پاک نمی‎کند، وضو و غسل هم با آن باطل است.

مسأله 48. آب مضاف هر قدر زیاد باشد، اگر ذره‎ای نجاست به آن برسد نجس می‎شود. بلی، نجس‌شدن آب مضاف زیاد غیر متعارف و هر مایع دیگری، مثل چاه‎های نفت محل تأمل است. و آب مضافی که از بالا با فشار روی چیز نجس بریزد، مقداری که به چیز نجس رسیده نجس، و مقداری که بالاتر از آن است پاک می‎باشد، مثلاً اگر گلاب را از گلابدان روی دست نجس بریزند، آنچه به دست رسیده نجس، و آنچه به دست نرسیده پاک است، و هم‌چنین اگر مثل فواره از پایین به بالا با فشار بیرون آید، پایین به واسطه نجس‌شدن بالا نجس نمی‎شود.

مسأله 49. اگر آب مضاف نجس طوری با آب کُر یا جاری مخلوط شود که دیگر آب مضاف به آن نگویند پاک می‎شود.

مسأله 50. آبی که مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است، یعنی چیز نجس را پاک می‎کند، و وضو و غسل هم با آن صحیح است. و آبی که مضاف بوده و معلوم نیست مطلق شده یا نه، مثل آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاک نمی‎کند، و وضو و غسل هم با آن باطل است.

مسأله 51. آبی‎که معلوم نیست مطلق است یا مضاف و معلوم نیست که قبلاً مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاک نمی‎کند، و وضو و غسل هم با آن باطل است؛ ولی اگر به اندازه کُر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد، حکم به نجس‌بودن آن نمی‎شود.

مسأله 52. آبی که عین نجاست، مثل خون و بول به آن برسد و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر دهد، اگر چه کُر یا جاری باشد نجس می‎شود؛ ولی اگر بو یا رنگ یا مزه آب به واسطه نجاستی که بیرون آب است عوض شود، مثلاً مرداری که پهلوی آب است بوی آن را تغییر دهد نجس نمی‎شود.

مسأله 53. آبی که عین نجاست، مثل خون و بول در آن ریخته و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر داده، چنان‌چه به کُر یا جاری متصل شود، یا باران بر آن ببارد، یا باد باران را در آن بریزد، یا آب باران از ناودان در حال باریدن در آن جاری شود و تغییر آن از بین برود پاک می‎شود؛ ولی بنابر احتیاط واجب باید آب کُر یا جاری یا باران در حال باریدن با آن مخلوط گردد.

مسأله 54. اگر چیز نجسی را در کُر یا جاری آب بکشند، آبی که بعد از بیرون‌آوردن از آن می‎ریزد پاک است.

مسأله 55. آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده باشد یا نه، محکوم به طهارت است؛ و آبی که نجـس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه، محکوم به نجاست است.

مسأله 56. نیمخورده سگ و خوک و کافر نجس، و خوردن آن حرام است، و نیمخورده حیوانات حرام‌گوشت، پاک و خوردن آن مکروه می‎باشد.

برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)