احکام قسم خوردن
مسأله 2679. اگر قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند، مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد، یا دود استعمال نکند، چنان‌چه عمداً مخالفت کند، باید کفاره بدهد یعنی، یک بنده آزاد کند، یا ده مسکین را اطعام کند یا ده فقیر را بپوشاند، و اگر این‌ها را نتواند، باید سه روز روزه بگیرد، و باید روزه پیدرپی باشد.
مسأله 2680. قسم چند شرط دارد:
اول: کسی که قسم میخورد، باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد. پس قسم‌خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی‌بودن بیاختیار قسم بخورد.
دوم: کاری را که قسم میخورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد، و کاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.
سوم: به یکی از اسمهای خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود، مانند خدا و الله، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند، ولی به قدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است.
چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند، صحیح نیست، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.
پنجم: عمل‌کردن به قسم برای او ممکن باشد، و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد، و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز میشود، قسم او به هم میخورد، و نیز اگر عمل‌کردن به قسم به قدری مشقت پیدا کند که نشود آن را تحمل کرد، و یا این که متعلق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود، قسم به هم میخورد، و همین‌طور است حکم در عهد و نذر.
مسأله 2681. اگر پدر، آنچه را فرزند قسم خورده به جا بیاورد، بگوید: به جا نیاور، و آنچه را قسم خورده به جا نیاورد، بگوید: به جا آور، قسم او بی‌اثر میشود.
مسأله 2682. اگر زن، بدون اجازه شوهر قسم بخورد، و شوهر کاری را که زن قسم خورده به جا نیاورد، بگوید: به جا آور، یا قسم خورده به جا آورد، بگوید: به جا نیاور، قسم زن بی‌اثر میشود.
مسأله 2683. اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به قسم عمل نکند، کفاره بر او واجب نیست؛ و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید، و قسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید: والله الآن مشغول نماز میشوم؛ و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکند، کفاره ندارد.
مسأله 2684. کسی که قسم میخورد، اگر حرف او راست باشد، قسم‌خوردن او مکروه است، و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ میباشد، ولی اگر برای این که خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد، اشکال ندارد، بلکه گاهی واجب میشود، اما اگر بتواند توریه کند، یعنی، موقع قسم‌خوردن طوری نیت کند که دروغ نشود، بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید، مثلاً اگر ظالمی بخواهد کسی را اذیت کند، و از انسان بپرسد که او را ندیدهای، و انسان یک ساعت قبل او را دیده باشد، بگوید: او را ندیدهام؛ و قصد کند که از پنج دقیقه پیش مثلاً ندیدهام.
برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:
رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)
ثبت دیدگاه